Σημαντική υποχώρηση της πειρατείας στη Σομαλία

Την ανατομία και τη γεωγραφία του εγκλήματος που λαμβάνει χώρα στο χώρο των θαλάσσιων μεταφορών καταγράφει και φέτος η εταιρεία Dryad Maritime, η οποία πρόσφατα εξέδωσε τον ετήσιο απολογισμό για το έτος 2014. Σύμφωνα με την εταιρεία, δύο μέλη πληρώματος έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 35 μέλη πληρώματος έπεσαν θύματα απαγωγής μέσα στη χρονιά…

Την ανατομία και τη γεωγραφία του εγκλήματος που λαμβάνει χώρα στο χώρο των θαλάσσιων μεταφορών καταγράφει και φέτος η εταιρεία Dryad Maritime, η οποία πρόσφατα εξέδωσε τον ετήσιο απολογισμό για το έτος 2014. Σύμφωνα με την εταιρεία, δύο μέλη πληρώματος έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 35 μέλη πληρώματος έπεσαν θύματα απαγωγής μέσα στη χρονιά. Εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός των μελών πληρώματος που παραμένουν σε αιχμαλωσία μέχρι σήμερα είναι τουλάχιστον τριάντα.

Η ναυτιλιακή βιομηχανία και οι ναυτικοί χαιρετίζουν με αισιοδοξία τη συνεχιζόμενη μείωση των πειρατικών ενεργειών στα ανοικτά της Σομαλίας, αλλά σύμφωνα με την Dryad Maritime, θα ήταν φρόνιμο να αποφευχθεί κάθε επανάπαυση που θα μπορούσε να προκύψει από αυτή την ενθαρρυντική εικόνα. Επισημαίνεται δε ότι όταν αποδεδειγμένα πλέον η πολύπλευρη προσέγγιση στο πρόβλημα της πειρατείας φαίνεται να λειτουργεί, ο κλάδος θα ήταν απερίσκεπτο να αλλάξει το «φάρμακο».

Κόλπος της Γουϊνέας

Στον Κόλπο της Γουινέας σημειώθηκε συνολική μείωση του αριθμού των περιστατικών για το 2014, η οποία ανήλθε σε 18% σε σύγκριση με το 2013. Παρά τη μείωση αυτή, ωστόσο, η χρονιά σημαδεύτηκε από μια σημαντική αύξηση του αριθμού των επιθέσεων, με αποτέλεσμα την απαγωγή των ανώτερων πληρωμάτων από βοηθητικά σκάφη και εμπορικά πλοία που δραστηριοποιούνται εμπορικά στην περιοχή. Μέλη πληρωμάτων από δεκατέσσερα πλοία αιχμαλωτίστηκαν πέρυσι, ενώ το προηγούμενο έτος τα πλοία που «τροφοδότησαν» με ομήρους τους πειρατές ήταν μόλις οκτώ.

Μόλις δύο από τις επιθέσεις του περασμένου έτους έχουν συμβεί εντός των χωρικών υδάτων της Νιγηρίας, σε απόσταση 12 ναυτικών μιλίων. Άλλες 14 ανεπιτυχείς επιθέσεις έλαβαν χώρα εντός της νιγηριανής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Η ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των εγκληματικών επιθέσεων πειρατικών συμμοριών είχαν ως στόχο τους την απαγωγή μελών του πληρώματος, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι περιοχές στις οποίες εκδηλώθηκαν οι επιθέσεις και τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν τα αποτελεσματικά αμυντικά μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν από τα πληρώματα και τις ομάδες ασφαλείας των πλοίων, οδηγώντας τις 14 αυτές επιθέσεις σε αποτυχία, και αποτρέποντας απαγωγές ή και κλοπές φορτίων.

Αυτή η μορφή θαλάσσιου εγκλήματος, η οποία αποτελεί μια απλή επέκταση του τύπου εγκλήματος που ενδημεί στη Νιγηρία, είναι πιθανό να συνεχιστεί και το 2015, κατά την Dryad Maritime. Τα θύματα των απαγωγών κατά πάσα πιθανότητα θα απελευθερωθούν καθώς τόσο οι ναυτιλιακές εταιρείες όσο και οι ιδιοκτήτες των φορτίων διαπραγματεύονται με τις εγκληματικές συμμορίες και θα πληρώσουν τα λύτρα που αυτές απαιτούν. Βέβαια, επισημαίνεται ότι αν και είναι κατανοητό ότι αυτά τα λύτρα καταβλήθηκαν για την ασφαλή επιστροφή των πληρωμάτων, είναι γεγονός ότι οι πληρωμές αυτές θα ενθαρρύνουν τους εγκληματίες να επιμείνουν σε μια μορφή θαλάσσιου εγκλήματος που αποδεικνύεται στην πράξη προσοδοφόρα.

Μόλις τρία δεξαμενόπλοια μεταφοράς προϊόντων απώλεσαν το φορτίο τους κατά τη διάρκεια του 2014. Πρόκειται για άλλη μια σταθερή μείωση σε σχέση με το 2013, όπου είχαν καταγραφεί πέντε τέτοια περιστατικά, ενώ το 2012 ήταν ακόμα περισσότερα, συνολικά επτά. Η εικόνα θα μπορούσε να ήταν διαφορετική καθώς ακόμη πέντε δεξαμενόπλοια δέχτηκαν επίθεση από βαριά οπλισμένες συμμορίες κατά τη διάρκεια του έτους. Ωστόσο το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό για αυτές. Ο μικρότερος αριθμός των επιτυχημένων επιθέσεων, ωστόσο, επισκιάστηκε από μια εμβληματική πειρατεία, όταν πειρατές ορμώμενοι από το Δέλτα του ποταμού Νίγηρα, επιτέθηκαν στο υπό σημαία Λιβερίας, δεξαμενόπλοιο MT Κεράλα, σε αγκυροβόλιο της Αγκόλας, 900 ναυτικά μίλια από τα θαλάσσια ύδατα της Νιγηρίας.

Με βάση όλα τα παραπάνω στοιχεία, εκτιμάται ότι και το 2015 στην περιοχή της Νιγηρίας είναι πιθανό να συνεχιστούν επιθέσεις με στόχο είτε την απαγωγή μελών πληρώματος είτε των φορτίων των πλοίων.

Κέρας της Αφρικής

Κατά τη διάρκεια του 2014, υπήρχαν μόνο δύο επιβεβαίωσε επιθέσεις σε πλοία MV που διέρχονταν από την περιοχή υψηλού κινδύνου (HRA) του Ινδικού Ωκεανού. Το MV Nave Atropos δέχθηκε επίθεση στις 17 Ιανουαρίου νότια του Σαλαλάχ, και το MV Andrea δέχθηκε πυρά από δύο σκιφ πειρατών, σε απόσταση 10 ναυτικών μιλίων ανοικτά των ακτών της Σομαλίας, τον Φεβρουάριο. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης στο MV Nave Atropos, οι πειρατές χρησιμοποίησαν ένα σκάφος τύπου ντόου (MSV Shane Hind) το οποίο είχαν ήδη καταλάβει και το χρησιμοποίησαν ως «μητρικό» πλοίο. Παρά τις σχεδόν καθημερινές αναφορές ύποπτων σκαφών (ντόου, αλιευτικά σκάφη και σκιφ), οι τρεις αυτές επιθέσεις παραμένουν οι μόνες που αποδίδονται στους πειρατές της Σομαλίας. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο πειρατικής δραστηριότητας που έχει καταγραφεί εδώ και 15 χρόνια.

Η πειρατεία στη Σομαλία έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία δύο χρόνια. Η συνεχής παρουσία του μεγάλου αριθμού των συμμαχικών δυνάμεων, σε συνδυασμό με την αυξημένη χρήση των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης (ΒΜΡ 4) μέτρων, αλλά και την επιστράτευση ιδιωτικών ένοπλων ομάδων ασφαλείας, έχουν οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση όπου η απειλή είναι γενικά περιορισμένη, αν όχι εξαφανισμένη. Η αναλογία κινδύνου / ανταμοιβής των πειρατών είναι πολύ λιγότερο ευνοϊκή πλέον και οι διάφορες πειρατικές ομάδες έχουν χάσει την πρωτοβουλία που κάποτε είχαν, όταν ήταν σε θέση να χτυπήσουν σχεδόν κατά βούληση.

Τώρα, ο κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού ή θανάτου όταν επιτίθενται σε βάρος MV πλοίων τα οποία μεταφέρουν ένοπλους φρουρούς, παράλληλα με την προφανή έλλειψη κατάλληλων δικών τους σκαφών από τα οποία μπορούν να εξαπολύσουν επιθέσεις, καθώς και τα θετικά αποτελέσματα της επιβολής του νόμου, αποδεικνύουν πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι έχει συρρικνωθεί το φαινόμενο της πειρατείας.

Το 2015, εκτιμάται ότι ο περιορισμός των Σομαλών πειρατών θα συνεχιστεί, υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα που συνέβαλαν σε αυτή την ευνοϊκή έκβαση θα συνεχίσουν να υφίστανται.

Νοτιοανατολική Ασία

Το 2014 ήταν άλλη μια χρονιά αύξησης του αριθμού των ναυτικών εγκλημάτων που καταγράφηκαν σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία, με μια αύξηση 21% σε ολόκληρη την περιοχή σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2013. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Dryad Maritime, συνολικά 214 περιστατικά πειρατείας καταγράφηκαν στην περιοχή, σε σύγκριση με τα 177 του προηγούμενου έτους. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα αυτών των περιστατικών έλαβαν χώρα στα πλαίσια των 150 ναυτικών μιλίων της Σιγκαπούρης. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν τη δραματική αύξηση σε κλοπές φορτίου καυσίμου από δεξαμενόπλοια που διακινούν φορτία έξω από τη Σιγκαπούρη. Αυτή τη χρονιά, επίσης, καταγράφηκε και ο θάνατος ενός μέλους πληρώματος ως άμεσο αποτέλεσμα της εγκληματικής δραστηριότητας.

Οι τρεις βασικοί τομείς ενδιαφέροντος ήταν: Πρώτον, το δυτικό Στενό της Σιγκαπούρης, όπου καταγράφεται μια αύξηση 80% σε ληστείες, απόπειρα ληστείας και κράτηση πλοίου κατά τη διάρκεια του 2014. Δεύτερον, τα αγκυροβόλια στα ανατολικά της Horsburgh Light όπου οι μικροκλοπές και οι απόπειρες κλοπής υπήρξαν ανεξέλεγκτες. Παρά την πρωτοβουλία της ινδονησιακής ναυτικής αστυνομίας να περιπολεί την περιοχή, 39 πλοία ανέφεραν περιστατικά κλοπής ή απόπειρα κλοπής. Τέλος, η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, όπου υπήρξαν 12 απόπειρες πειρατείας και κλοπής φορτίων καυσίμων από μικρά τοπικά δεξαμενόπλοια μεταφοράς καυσίμων, χωρίς όμως όλες οι απόπειρες να έχουν επιτυχή κατάληξη για τους πειρατές.

Αύξηση σε μικροκλοπές έχουν καταγραφεί στον κόλπο της Βεγγάλης, ως επί το πλείστον στα αγκυροβόλια γύρω από το Τσιταγκόνγκ του Μπαγκλαντές και μια μικρή αύξηση των περιστατικών σημειώθηκε στο Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες. Οι αυξήσεις αυτές αντισταθμίζονται από μια σημαντική μείωση στις μικροκλοπές στα μεγάλα λιμάνια της Ινδονησίας, με τα αγκυροβόλια των Μπελαγουάν, Νοτυμάι, Μπαλικπαπάν, Σαμαρίντα,Ταμπονέο και Σουραμπάγια να αναφέρουν λιγότερα περιστατικά από το 2013. Αν και είναι δύσκολο να αποδειχθεί με βεβαιότητα, είναι πιθανό ότι η καλύτερη αστυνόμευση των περιοχών αυτών από τις ινδονησιακές ναυτικές δυνάμεις ασφάλειας έχει οδηγήσει σε αυτή τη θετική τάση.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Dryad Maritime, εφόσον συνεχιστούν τα μέτρα αστυνόμευσης στις επίφοβες περιοχές, δεν αναμένεται χειροτέρευση της κατάστασης. Βέβαια, οι τρεις περιοχές που προαναφέρθηκαν θα συνεχίσουν να απασχολούν τη διεθνή ναυτική ασφάλεια, εκτός εάν γίνουν βελτιώσεις στην αποτροπή και την απαγόρευση επιβολής του νόμου. Μια πολύ πραγματική ανησυχία είναι το γεγονός ότι οι εγκληματικές συμμορίες γίνονται όλο και πιο βίαιες και, χωρίς συλλήψεις και ποινικές διώξεις, θα συνεχίσουν να λειτουργούν ατιμώρητα, με αποτέλεσμα περαιτέρω επικίνδυνα περιστατικά και ενδεχομένως περισσότερους θανάτους για τους ναυτικούς.

Υπόλοιπος κόσμος

Τα στοιχεία για τη θαλάσσια εγκληματικότητα σε περιοχές εκτός εκείνων που έχουν ήδη προαναφερθεί είναι μικρή, καθώς μόνο 16 περιστατικά έχει καταγράψει η Dryad Maritime για το 2014. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται περιστατικά από ληστείες πλοίων στη Νότια Αμερική μέχρι επιθέσεις κατά γιοτ στην Καραϊβική και ακόμη μια πειρατεία ιστιοφόρου στη Μεσόγειο. Όπως εκτιμά η Dryad Maritime, τα εγκλήματα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για επαγρύπνηση τόσο στη θάλασσα όσο και στα λιμάνια, και δείχνουν την ανάγκη για καλή γνώση των υφιστάμενων απειλών στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Άλλες μορφές εγκληματικότητας είναι το δουλεμπόριο χιλιάδων απελπισμένων μεταναστών που με δεκάδες καράβια επιχειρούν να «περάσουν» από την Αφρική και την Ασία στις χώρες της Ευρώπης δια μέσου της Μεσογείου, ενώ μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το πλοίο MT Araevoby που χτυπήθηκε από την λιβυκή πολεμική αεροπορία αφήνοντας πίσω δύο νεκρούς μέλη του πληρώματος.

Συμπεράσματα

Η λεπτομερής έκθεση της Dryad Maritime καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τρέχουσα κατάσταση παρέχει σημαντικές ευκαιρίες για πιο καινοτόμα, πιο οικονομικά και πιο αποτελεσματικά μέτρα περιορισμού των κινδύνων στη θάλασσα. Οι ένοπλοι φύλακες παίζουν τον ρόλο τους στην ζώνες υψηλού κινδύνου HRA και έχουν σαφώς αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους κατά τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν είναι απαραίτητοι σε όλα τα σκάφη, σε όλους τους τομείς και σε όλα τα περιβάλλοντα. Η ευαισθητοποίηση στο θαλάσσιο τομέα, η συνολική αξιολόγηση των κινδύνων και η παρακολούθηση των πλοίων μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικά μέτρα και οικονομικά πιο ελκυστικά σε πολλές περιστάσεις.

Το 2015 θα παρουσιάσει αναμφίβολα νέες προκλήσεις για τον κλάδο, αλλά η καλή προετοιμασία και η εξέταση ενός ευρέος φάσματος απειλών δημιουργεί την αισιοδοξία ότι θα υπάρξουν ευνοϊκές, πτωτικές τάσεις στο θαλάσσιο έγκλημα. Εκτός από τους συνήθεις τομείς της θαλάσσιας εγκληματικότητας, είναι πιθανό να δούμε άλλους κινδύνους, από την τρομοκρατία μέχρι και τους εμφύλιους πολέμους. Απαιτείται αποφυγή του κλίματος εφησυχασμού, «άλωση» των θαλασσών με πολλά μίλια από τις δυνάμεις ασφαλείας προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι, και επένδυση στην προστασία των ναυτικών. Όλα αυτά είναι το απόλυτο κλειδί για την επιτυχία, καταλήγει με νόημα η έκθεση της Dryad Maritime για τη χρονιά που μας πέρασε.

{gallery}1204{/gallery}