Ολυμπιακοί Αγώνες 2024

Τόσο η Εθνοσυνέλευση όσο και η Γερουσία της Γαλλίας, έχουν εγκρίνει νέο νόμο ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 στο Παρίσι. Το άρθρο 7, που μέχρι τώρα φαίνεται να αποτελεί την πιο αμφιλεγόμενη πτυχή του εν λόγω νόμου, θα επιτρέψει τη χρήση καμερών τεχνητής νοημοσύνης για τον εντοπισμό ύποπτων συμπεριφορών. Ο νέος νόμος έρχεται να προστεθεί τώρα, όπου χιλιάδες διαμαρτυρόμενοι βρίσκονται στους δρόμους και διαδηλώνουν σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό, ενώ προς το παρόν διάφορες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η γαλλική αριστερά έχουν καταδικάσει το μέτρο.

Ο περιεκτικός νόμος που εγκρίθηκε από την Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας στις 28 Μαρτίου, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού το 2024, θα επιτρέψει στα καταστήματα να ανοίγουν τις Κυριακές, θα δημιουργήσει ένα κέντρο υγείας στο Seine-Saint-Denis, βορειοανατολικά του Παρισιού, αλλά και έχει ανάψει και το πράσινο φως για ακόμα ένα μέτρο. Το άρθρο 7 του νόμου είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο, καθώς αναφέρει ότι η βιντεοεπιτήρηση με αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί, σε δοκιμαστική βάση, για τη διασφάλιση της ασφάλειας των Ολυμπιακών Αγώνων. Το μέτρο έχει εγκριθεί τόσο από την Εθνοσυνέλευση όσο και από τη Γερουσία, ωστόσο όπως αναφέρει το Reuters, θα μπορούσε να ακυρωθεί από τα συνταγματικά δικαστήρια. Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι η χρήση αυτής της τεχνολογίας θα δημιουργήσει σφοδρές αντιδράσεις. Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος θα επιτρέψει τη χρήση τεχνολογίας παρακολούθησης βίντεο που βασίζεται σε αλγόριθμους για τη διασφάλιση μεγάλης κλίμακας αθλητικών, ψυχαγωγικών ή και πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Η τεχνολογία, που είναι γνωστή σε εμάς και στον ευρύτερο κλάδο της ασφάλειας, χρησιμοποιεί αλγόριθμους που βασίζονται κυρίως στη μηχανική εκμάθηση, η οποία όμως, θα βελτιώνεται και θα προσαρμόζεται σε νέες καταστάσεις με την πάροδο του χρόνου. Οι υποστηρικτές αυτής της τεχνολογίας, αλλά και εμείς που γνωρίζουμε τα εν λόγω συστήματα από πρώτο χέρι, ισχυρίζονται ότι μπορούν να προβλέψουν και να αναλύσουν τις μετακινήσεις του πλήθους, να εντοπίσουν εγκαταλελειμμένες αποσκευές ή δυνητικά επικίνδυνα περιστατικά. Όλα θα είναι αυτοματοποιημένα με αλγόριθμους που με τη σειρά τους, θα είναι υπεύθυνοι για τη μετέπειτα ανάλυση. Όλα καλά ως εδώ, όμως η Γαλλία, που προβάλλει τον εαυτό της ως πρωταθλητή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως, έρχεται τώρα να νομιμοποιήσει τη μαζική παρακολούθηση με τη χρήση της AI, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις – και αυτό που αναρωτιούνται οι περισσότεροι είναι «μήπως αυτός είναι ένας προάγγελος της μελλοντικής βιντεοεπιτήρησης σε όλη την Ευρώπη;»

Ειδικοί σε θέματα τεχνολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξηγούν πως η εν λόγω τεχνολογία αναμένεται να προκαλέσει φόβο και ανησυχίες και πως μεταξύ άλλων, η νομοθεσία πρέπει να σέβεται τις αυστηρές αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Μιλάμε για τεχνολογία ανάλυσης συμπεριφοράς, η οποία πρέπει να αξιολογήσει τις συμπεριφορές των ατόμων και να τις κατηγοριοποιήσει, ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα στη συνέχεια. Οι ειδικοί προσθέτουν πως μέχρι τώρα οι νομοθέτες δεν έχουν καταφέρει να αποδείξουν κάτι τέτοιο.

Η Katia Roux, ειδική σε θέματα τεχνολογίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξηγεί πως: «Στη Γαλλία, έχουν γίνει πειράματα, αλλά όχι μέσα στο νομικό πλαίσιο και ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι νόμοι αυτοί δεν ισχύουν. Με την υιοθέτηση αυτού του νόμου, η Γαλλία θα έστελνε ένα εξαιρετικά ανησυχητικό μήνυμα σε χώρες που θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν την εν λόγω τεχνολογία εναντίον του πληθυσμού τους».

Τι είναι αυτό που φοβίζει τον κόσμο;

Ένας φόβος είναι ότι ο φαινομενικά αλάνθαστος αλγόριθμος μπορεί στην πραγματικότητα να φέρει μαζί του και κάποιες προκαταλήψεις σχετικά με το κατά πόσο θα λειτουργεί μεροληπτικά. Μην ξεχνάμε πως αυτοί οι αλγόριθμοι πρόκειται να εκπαιδευτούν χρησιμοποιώντας ένα συγκεκριμένο σύνολο δεδομένων και πως δεν είναι η πρώτη φορά που εκφράζονται παράπονα για τον τρόπο που αυτοί λειτουργούν. Στο παρελθόν, επικριτές της τεχνολογίας αυτής δήλωσαν πως οι συσκευές αυτές παρουσιάζουν πολλές αστοχίες και δεν μπορούν να αναγνωρίσουν σωστά άτομα που ανήκουν σε έγχρωμες φυλετικές ομάδες.

Επίσης, οι κάμερες βντεοεπιτήρησης με ΑΙ λειτουργίες λέγεται πως έχουν χρησιμοποιηθεί στην Κίνα για «ρατσιστικούς σκοπούς» και συγκεκριμένα για την παρακολούθηση των Ουιγούρων, μιας μουσουλμανικής μειονότητας που υπάρχει στη χώρα. Επιπρόσθετα, το MIT έχει δημοσιεύσει και αυτό με τη σειρά του σχετικές μελέτες που δείχνουν οι αλγόριθμοι έρχονται με διάφορες προκαταλήψεις.

Αναμφίβολα, η τεχνητή νοημοσύνη δίνει στις κάμερες παρακολούθησης έναν ψηφιακό εγκέφαλο, κάτι που, αν μη τι άλλο, θεωρείται ένα καλό νέο για τη δημόσια ασφάλεια, αφού βοηθάει την αστυνομία και γενικότερα τα όργανα επιβολής του νόμου στον άμεσο εντοπισμό των εγκληματιών. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, αυτό δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της ιδιωτικής ζωής. Τα συστήματα αυτά διατηρούν, κατά κάποιον τρόπο, ένα αντίγραφο μεγάλου μέρους της ζωής μας, της καθημερινότητας και των ενδιαφερόντων μας. Η τεχνητή νοημοσύνη, έχοντας πρόσβαση σε αυτόν τον απίστευτο πλούτο δεδομένων, μπορεί να κάνει εντυπωσιακές προβλέψεις και διάφορες εκτιμήσεις (καλοπροαίρετες ή μη), όπως για παράδειγμα από τα προϊόντα που κάποιος ενδιαφέρεται να αγοράσει μέχρι τη συναισθηματική σταθερότητα ή κατάστασή του. Στην περίπτωση μαζικής ανάλυσης αυτών των δεδομένων, οι προβλέψεις ανάγονται σε επίπεδο πληθυσμού: Ένα προηγμένο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, σε συνδυασμό με ένα βιομετρικό σύστημα αναγνώρισης προσώπου, θα μπορούσε να προβλέψει τις τάσεις και τη δυναμική των διάφορων ομάδων ως προς συγκεκριμένες δραστηριότητες (εμπορικές, πολιτικού χαρακτήρα κ.λπ.), παρέχοντας ιδιαίτερη δύναμη και εξουσία στους «προνομιούχους» διαχειριστές του συστήματος.

Σε λάθος χέρια, η χρήση αυτής της τεχνολογίας μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα, για αυτό οι επαγγελματίες τεχνικοί και γενικότερα οι integrators πρέπει να εκπαιδεύσουν τους πελάτες τους σχετικά με το πώς οι λύσεις αναγνώρισης προσώπου μπορούν να προστατεύουν τα ψηφιακά και βιομετρικά στοιχεία που αποθηκεύονται.

Πείραμα ή φόβος για κάτι περισσότερο;

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ξεκάθαρα το γεγονός-στόχος αυτού του τεχνολογικού πειράματος, που αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 31 Δεκεμβρίου 2024, τέσσερις μήνες μετά τον τερματισμό των Παραολυμπιακών Αγώνων. Θα μπορούσε, επομένως, να εφαρμοστεί σε ένα ευρύ φάσμα διοργανώσεων, ξεκινώντας από το επόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο κ.ο.κ. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε πως τα αθλητικά γεγονότα χρησιμοποιούνται συχνά πυκνά ως πεδίο δοκιμών τόσο από τους φορείς ασφάλειας, όσο και από την  αστυνομία. Δεν είναι η πρώτη φορά που μία τεχνολογία σαν και αυτή θα δοκιμαστεί. Ωστόσο, αυτό που φαίνεται να ενοχλεί είναι ίσως οι διαστάσεις που θα πάρει το ζήτημα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου του 2012, για παράδειγμα, οδήγησαν στην ευρεία χρήση της βιντεοπαρακολούθησης στη βρετανική πρωτεύουσα.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ πιθανό μέχρι την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων να δούμε αλλαγές και τροποποιήσεις στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Το αν η νομοθεσία θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι το προβλεπόμενο έτος, μένει να το μάθουμε. Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που το πιστεύουν.