Τα κράτη ενισχύουν τους προϋπολογισμούς άμυνας

Ευρώπη και ασιατικές χώρες του Ειρηνικού αυξάνουν τις δαπάνες τους για την αντιμετώπιση των αναδυόμενων απειλών στον τομέα της ασφάλειας, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά από το 2010 αυξάνονται οι αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟΕυρώπη και ασιατικές χώρες του Ειρηνικού αυξάνουν τις δαπάνες τους για την αντιμετώπιση των αναδυόμενων απειλών στον τομέα της ασφάλειας, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά από το 2010 αυξάνονται οι αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ.

Οι φόβοι για ζητήματα δημόσιας ασφάλειας και οι αυξανόμενες απειλές κατά της κοινωνικής σταθερότητας έχουν οδηγήσει πολλές δυτικές κυβερνήσεις να διακόψουν την πολιτική περιστολής των περικοπών στις αμυντικές δαπάνες τους, σύμφωνα με μια νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε από τo ινστιτούτο IHS. Η ετήσια έρευνα του ΙΗS με θέμα τους αμυντικούς προϋπολογισμούς εξετάζει και προβλέπει τις αμυντικές δαπάνες για 104 χώρες και καταγράφει το 99% των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών.

Γεωγραφία των δαπανών

Το μερίδιο στις παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες των χωρών του Ασιατικού Ειρηνικού αναμένεται να αυξηθεί από το 1/5 του 2010 στο 1/3 έως το 2020. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, η Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ και Καναδάς) αναμένεται να περιορίσει τις αμυντικές δαπάνες από το 50% του παγκόσμιου μεριδίου στο 1/3.

Η αύξηση των αμυντικών δαπανών επιταχύνθηκε στην Ασία του Ειρηνικού καθώς τα κράτη που βρέχονται από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας αύξησαν τους σχετικούς προϋπολογισμούς τους.

Η Ανατολική Ευρώπη αντικατέστησε τη Μέση Ανατολή όσον αφορά την περιοχή με τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς, με διψήφιες αυξήσεις, στο φόντο της κρίσης στην Ουκρανία.

Η Ρωσία προχώρησε στη μεγαλύτερη αύξηση των αμυντικών δαπανών της εδώ και μια δεκαετία, αλλά από το τρέχον έτος αναμένεται να προβεί σε περικοπές, λόγω της επιδείνωσης των οικονομικών και δημοσιονομικών συνθηκών που αντιμετωπίζει.

Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου έχουν ως μία από τις παράπλευρες απώλειες την αναγκαστική περικοπή των αμυντικών εξοπλισμών και δαπανών στις χώρες της Μέσης Ανατολής μετά από μια μακρά περίοδο διαρκών αυξήσεων και ξέφρενων εξοπλισμών, αν και αυτές οι περικοπές φέτος αναμένονται να είναι περιορισμένες.

Παγκόσμιες τάσεις

Οι αμυντικές δαπάνες σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να αυξηθούν από 1,65 δισεκατομμύρια δολάρια το 2015 σε 1,68 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016, καθώς η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη επιταχύνεται και οι δυτικές αγορές ανταποκρίνονται στις αυξημένες ανησυχίες για ζητήματα ασφάλειας, μετά μάλιστα και τις τελευταίες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία, την Αίγυπτο, την Μπουρκίνα Φάσο κ.ά.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2016 αναμένεται να σηματοδοτήσει την επιστροφή στην αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και για το υπόλοιπο της δεκαετίας. Οι αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ αναμένεται να σημειώσουν αύξηση για πρώτη φορά από το 2010.

«Η περασμένη χρονιά ήταν άλλο ένα έτος όπου οι δαπάνες για την άμυνα παρέμειναν καθηλωμένες, αλλά τώρα μπαίνουμε σε μια περίοδο ανάπτυξης», δήλωσε ο Fenella McGerty, κύριος αναλυτής του IHS. «Οι στρατηγικές άμυνας έχουν μετατοπιστεί στη Δύση υπό το φως της επιδείνωσης των απειλών για την ασφάλεια», πρόσθεσε.

Μπορεί οι ΗΠΑ να παραμένουν ο μεγαλύτερος παίκτης στην παγκόσμια αγορά όπλων και αμυντικών εξοπλισμών, αλλά οι χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού φαίνεται πως θα οδηγήσουν τις εξελίξεις όσον αφορά τους προϋπολογισμούς που θα διαθέσουν για τις αμυντικές δαπάνες τους στα επόμενα πέντε χρόνια.

Αναφερόμενος στο ζήτημα της σοβαρής μείωσης των διεθνών τιμών του πετρελαίου, οι επιπτώσεις είναι εμφανείς στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής ο McGerty σχολίασε: «Ανάμεσα στους δέκα πιο αναπτυσσόμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς για το 2015, μόλις τρεις προέρχονταν από χώρες της Μέσης Ανατολής, όταν την προηγούμενη χρονιά ήταν έξι στη σχετική κατάταξη».

Συνολικά, εκτιμάται ότι θα δαπανηθούν πάνω από 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια για προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού από το 2016 ως το 2020, ενώ άλλα 560 δισεκατομμύρια δολάρια θα επενδυθούν στους τομείς της έρευνας και ανάπτυξης.

Ασία Ειρηνικού και Κίνα

«Η αύξηση των εντάσεων στην Ασία του Ειρηνικού έχει οδηγήσει στη σημαντική επιχειρησιακή αναβάθμιση του στρατιωτικού εξοπλισμού των κρατών της περιοχής», δήλωσε ο Craig Caffrey, αναλυτής του IHS. «Οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία, η Ιαπωνία και το Βιετνάμ ακολουθώντας το παράδειγμα της Κίνας, βλέπουμε πως διαθέτουν όλο και περισσότερες δαπάνες για αμυντικό εξοπλισμό». Μέχρι το 2020, οι συνολικές δαπάνες των κρατών της περιφέρειας αυτής αναμένεται να φθάσουν τα 533 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από 435 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2015.

Όσον αφορά την Κίνα, η κυβέρνησή της δαπάνησε κατά 40% περισσότερα σε σχέση με όλα τα άλλα κράτη της περιοχής της Ασίας Ειρηνικού. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2010 ως το 2015, οι αμυντικές δαπάνες της χώρας αυξήθηκαν κατά 43% και από 134 δις. δολάρια ανήλθαν σε 191 εκατ. δολ. Κι όλα αυτά, παρά την κάμψη που βιώνει η κινεζική οικονομία, γεγονός που δεν επηρεάζει τον αμυντικό προϋπολογισμό της χώρας, που αναμένεται να φτάσει στα 255 δις. δολάρια έως το 2020.

Η Ιαπωνία παρά τις συνεχείς περικοπές των αμυντικών δαπανών της, παραμένει μια από τις πιο δαπανηρές χώρες του κόσμου όσον αφορά τους προϋπολογισμούς της για αγορά αμυντικού εξοπλισμού. Για το 2015 διέθεσε περίπου 48 δις. δολάρια, ενώ ήδη από το 2012 έχει αυξήσει την έμφαση που δίνει στα θέματα άμυνας υπό την διακυβέρνηση του Άμπε, ο οποίος ήταν ο Ιάπωνας πρωθυπουργός που επέστρεψε τη χώρα σε μια αυξητική τροχιά αμυντικών δαπανών.

Ανατολική Ευρώπη και Βαλτική

Μετά από μια ταραγμένη πενταετία, οι αμυντικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, καθώς προτίθενται να διαθέσουν ποσά άνω του 2 % του ΑΕΠ για την άμυνά τους. «Οι χώρες της Ανατολής Ευρώπης λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την πολεμική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ουκρανία, ενώ η απόφαση της Πολωνίας να εκσυγχρονίσει την αμυντική μηχανή της αναμένεται να τραβήξει την Ανατολική Ευρώπη στη δίνη της αύξησης των αμυντικών δαπανών», σχολίασε ο McGerty.

Συγκεκριμένα, οι αμυντικές δαπάνες στην περιοχή αυτή ανήλθαν στο 13% στο 2015, αυξημένες κατά 4% σε σχέση με τα ποσά του 2014, σύμφωνα με την έρευνα του IHS. Ειδικότερα, η Ουκρανία αύξησε κατά 70% τις δαπάνες της σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, σε μια προσπάθεια του Κιέβου να αντιμετωπίσει τη στρατιωτική αντιπαράθεση με τους αντάρτες στα ανατολικά της χώρας. Από την άλλη, χώρες όπως η Λιθουανία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Λετονία επίσης κινούνται σε διψήφια ποσοστά αύξησης των σχετικών δαπανών τους.

«Βλέπουμε μια αξιοσημείωτη αύξηση ως και 20% των αμυντικών δαπανών στις χώρες της Βαλτικής και αυτή η τάση εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και στο 2016», πρόσθεσε σχετικά ο McGerty.

Μέση Ανατολή

Οι χώρες της Μέσης Ανατολής έχοντας ρεκόρ εσόδων στον τομέα της ενέργειας, αποτέλεσε την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αμυντικά περιοχή σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ των ετών 2012 και 2014. Όμως, το 2015 έγιναν οι πρώτες, κατά την τελευταία δεκαετία, περικοπές στον αμυντικό προϋπολογισμό, καθώς οι τιμές του πετρελαίου έχουν σημειώσει καθίζηση. «Είδαμε την πρώτη οριακή μείωση το 2015, αλλά, αυτές οι περικοπές αναμένεται πλέον να ενταθούν στο 2016, καθώς τα κράτη εξαναγκάζονται σε συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης με περισσότερο σθένος» δήλωσε εμφατικά ο Caffrey.

Παρόλα αυτά, οι αυξημένες περιφερειακές ανησυχίες για την ασφάλεια αναμένεται να εξασφαλίσουν ότι οι προϋπολογισμοί άμυνας θα διατηρηθούν. «Καθώς τα κράτη του Κόλπου έχουν αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στην περιφερειακή ασφάλεια, θα δούμε πιθανότατα ανοδικές πιέσεις για τους αμυντικούς προϋπολογισμούς σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση», εκτίμησε ο Caffrey. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, οι αμυντικές δαπάνες στην περιοχή αναμένεται να παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό σταθερές στα 170 δις. δολάρια για τα επόμενα δύο χρόνια, με μια μεγαλύτερη ύφεση να εκτιμάται ως απίθανη. Οι χώρες με τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς ήταν για το 2015 το Ιράν, η Τυνησία και το Ισραήλ. Η Σαουδική Αραβία θα εξακολουθήσει να είναι η χώρα που δαπανά τα μεγαλύτερα ποσά στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αγγίζοντας τα 46 δις. δολάρια το 2015.

Δυτική Ευρώπη

Από το 2010, οι δαπάνες της Δυτικής Ευρώπης έχουν συρρικνωθεί κατά 1,3 % κατά μέσο όρο κάθε χρόνο. Ωστόσο, το 2016 θα είναι το πρώτο έτος αύξησης των αμυντικών δαπανών στη Δυτική Ευρώπη, καθώς μεγάλες προμήθειες αμυντικού εξοπλισμού είναι σε εξέλιξη ενώ οι κυβερνήσεις αυξάνουν τις δαπάνες για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων φόβων και προβλημάτων που αφορούν στην ασφάλεια.

«Το 2015 φαίνεται πως ήταν μια χρονιά σταθμός για τις εξελίξεις που αφορούν τις αμυντικές δαπάνες στην Δυτική Ευρώπη», σύμφωνα με τον McGerty. «Είναι ευρέως διαμορφωμένη η πεποίθηση ότι οι περικοπές στις δαπάνες για λόγους άμυνας και εσωτερικής ασφάλειας πρέπει να σταματήσουν και ότι η περιοχή θα πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες προκλήσεις και το περίπλοκο περιβάλλον ασφάλειας που έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες», κατέληξε ο αναλυτής του ΙΗS. Έτσι δεν είναι τυχαίο ότι επιπλέον 50 δις. ευρώ αναμένεται να διατεθούν για αμυντικούς σκοπούς τα επόμενα πέντε χρόνια, όπως εκτιμούν στο ΙΗS.

Η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία υπολογίζεται ότι θα έχουν πάνω από το 60% του συνολικού μεριδίου της περιοχής, ενώ κατέχουν παράλληλα μία από τις δέκα πρώτες θέσεις του 2015 όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες παγκοσμίως. Στα αξιοσημείωτα επίσης είναι ότι Νορβηγία και Φινλανδία θα αποτελέσουν τις πιο φιλόδοξες χώρες στις αμυντικές δαπάνες με αντίστοιχη αύξηση 10% και 6% στο 2016.

Ρωσία

Το 2015 υπήρξε και για τη Ρωσία ένα έτος σταθμός, καθώς προχώρησε σε αύξηση των αμυντικών δαπανών της στο ψηλότερο σημείο της δεκαετίας. Τη χρονιά που μας πέρασε δαπάνησε τα τριπλάσια κονδύλια για αμυντικούς σκοπούς από το 2007, φτάνοντας στο 4,3 % του ΑΕΠ της. Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός αμυντικών δαπανών έφτασε τα 54 δις. δολάρια το 2015, 9 δις. δολάρια περισσότερα από το 2014.

Πάντως κατά την εκτίμηση του ΙΗS, η Ρωσία αναμένεται να περιορίσει τις αμυντικές δαπάνες της κατά τα επόμενα πέντε χρόνια, αν και ως το 2020, σε απόλυτα ποσά θα εξακολουθούν να είναι υψηλότερα από όσα διέθεσε το 2014.

ΗΠΑ

Ο αμυντικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ περιορίστηκε στα 595,3 δις. δολάρια το 2015, έναντι 625 δις. δολάρια το 2014. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός της χώρας αντιπροσώπευε το 36% του παγκόσμιου προϋπολογισμού αμυντικών δαπανών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2010 ήταν 46%. Επίσης στα αξιοσημείωτα είναι ότι το σύνολο των αμυντικών δαπανών των ΗΠΑ είναι υψηλότερο από το άθροισμα των υπολοίπων εννιά κρατών που συμπληρώνουν το τοπ-10 της παγκόσμιας κατάταξης!

{gallery}2732{/gallery}