Νέος νόμος για τα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων και των ανηλίκων

Στις 29 Αυγούστου 2019 δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νέος νόμος για τα προσωπικά δεδομένα (Νόμος 4624/2019). Η ψήφισή του πραγματοποιήθηκε στην Ελληνική Βουλή με την μορφή του κατεπείγοντος, εξαιτίας του επαπειλούμενου κινδύνου να επιβληθεί στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή ένωση υπέρογκο χρηματικό πρόστιμο…

Στις 29 Αυγούστου 2019 δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νέος νόμος για τα προσωπικά δεδομένα (Νόμος 4624/2019). Η ψήφισή του πραγματοποιήθηκε στην Ελληνική Βουλή με την μορφή του κατεπείγοντος, εξαιτίας του επαπειλούμενου κινδύνου να επιβληθεί στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή ένωση υπέρογκο χρηματικό πρόστιμο, δεδομένου ότι ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (ΓΚΠΔ) ή αλλιώς GDPR ξεκίνησε να εφαρμόζεται υποχρεωτικά για όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής ένωσης ήδη από την 25η Μαΐου 2018.

Σκοπός του νέου νόμου, σύμφωνα με το άρθρο 1, είναι:

“α) η αντικατάσταση του νομοθετικού πλαισίου που ρυθμίζει τη συγκρότηση και λειτουργία της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα,

β) η λήψη μέτρων εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της Οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων, εφεξής: ΓΚΠΔ),

γ) η ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της απόφασης – πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου.”

Ο νόμος 4624/2019 έρχεται να αντικαταστήσει τον νόμο 2472/1997, με την επιφύλαξη ωστόσο διατήρησης σε ισχύ ορισμένων διατάξεών του όπως μεταξύ άλλων η δημοσιοποίηση από τις δικαστικές αρχές προσωπικών δεδομένων υπόπτων και κατηγορουμένων για σοβαρά αδικήματα με σκοπό την ασφάλεια των πολιτών. Εξάλλου ο ουσιαστικός σκοπός του νέου νόμου, ενσωματώνοντας των ανωτέρω ΓΚΠΔ, είναι η προστασία του ανθρώπου από την παραβίαση των προσωπικών του δεδομένων στη νέα εποχή της ανεξέλεγκτης πλέον τεχνολογικής ανάπτυξης και ειδικότερα στην παραβίαση που υφίστανται τα προσωπικά του δεδομένα κατά την προσφορά υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών απευθείας σε αυτόν. Δηλαδή ο νέος νόμος παρέχει στον άνθρωπο το δικαίωμα να ελέγχει την επεξεργασία που υφίστανται τα προσωπικά του δεδομένα βάζοντας πλέον φραγμό στην αλόγιστη επεξεργασία τους και επιβάλλοντας αυστηρές κυρώσεις είτε ποινικές είτε χρηματικές στους παραβάτες.

Δύο εκ των ψηφισθέντων άρθρων του ανωτέρω νόμου τα οποία εμφανίζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το άρθρο 21 και το άρθρο 27.

Στο άρθρο 21 γίνεται μνεία για τα δικαιώματα του ανηλίκου που έχει κλείσει τα 15 έτη ή είναι μικρότερος, αναφορικά με την επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων, ο οποίος προφανώς εισέρχεται στο διαδίκτυο εν προκειμένω για την δημιουργία προσωπικού λογαριασμού σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ήτοι Facebook, Instagram κλπ. Με τον νέο εθνικό νόμο για να είναι σύννομη η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του ανηλίκου, εφόσον ο ανήλικος έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του, θα πρέπει να παρέχει τη συγκατάθεσή του. Ωστόσο, εάν ο ανήλικος είναι κάτω των 15 ετών η επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων θα είναι σύννομη μόνο μετά την παροχή συγκατάθεσης του νομίμου αντιπροσώπου του.

Το άρθρο 27 του ανωτέρω νόμου αναφέρεται στις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Ειδικότερα προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι τα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων μπορούν να υποβάλλονται σε επεξεργασία για τους σκοπούς της σύμβασης εργασίας, εφόσον είναι απολύτως απαραίτητο για την απόφαση σύναψης σύμβασης εργασίας ή μετά τη σύναψη της σύμβασης εργασίας για την εκτέλεσή της. Ωστόσο, κρίσιμο θεωρείται το στοιχείο της παροχής συγκατάθεσης του εργαζομένου στον εργοδότη (υπεύθυνος επεξεργασίας) για την ανωτέρω επεξεργασία, αλλά και η ενημέρωση του εργοδότη προς τον εργαζόμενο (υποκείμενο των δεδομένων) για το δικαίωμα της ανάκλησης της συγκατάθεσης, αλλά και για τον σκοπό της επεξεργασίας. Προσοχή: Η συγκατάθεση θα πρέπει να παρέχεται σε έγγραφη ή σε ηλεκτρονική μορφή και θα πρέπει να διακρίνεται σαφώς από τη σύμβαση εργασίας, δηλαδή θα πρέπει να παρέχεται σε ξεχωριστό έντυπο.

Επιπλέον ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που εισάγεται στο εν λόγω άρθρο είναι και η εγκατάσταση καμερών στον χώρο εργασίας με σκοπό την προστασία προσώπων και αγαθών χωρίς όμως τα δεδομένα των εργαζομένων που θα συλλέγονται μέσω του κλειστού κυκλώματος οπτικής καταγραφής να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κριτήριο για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των εργαζομένων.

Δεν απομένει πλέον να δούμε στην πράξη κατά πόσο θα ωφεληθεί ο άνθρωπος και η κοινωνία γενικότερα από την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων καθόσον εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή τεχνολογικών επιτευγμάτων και για τον λόγο αυτό η προστασία του ανθρώπου κρίνεται επιβεβλημένη από την έννομη τάξη.

Παρακάτω σας παρατίθενται αυτολεξεί το άρθρο 21 και το άρθρο 27 του νόμου 4624/2019.

Άρθρο 21

 Συγκατάθεση ανηλίκου

1. Όταν εφαρμόζεται το άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο α) του ΓΚΠΔ, η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκου, κατά την προσφορά υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών απευθείας σε αυτόν, είναι σύννομη, εφόσον ο ανήλικος έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του και παρέχει τη συγκατάθεσή του.
2. Εάν ο ανήλικος είναι κάτω των 15 ετών η επεξεργασία της παραγράφου 1 είναι σύννομη μόνο μετά την παροχή συγκατάθεσης του νομίμου αντιπροσώπου του.

 Άρθρο 27

 Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο των σχέσεων απασχόλησης

1. Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των εργαζομένων μπορούν να υποβάλλονται σε επεξεργασία για σκοπούς της σύμβασης εργασίας, εφόσον είναι απολύτως απαραίτητο για την απόφαση σύναψης σύμβασης εργασίας ή μετά τη σύναψη της σύμβασης εργασίας για την εκτέλεσή της.
2. Στην περίπτωση που η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εργαζομένου έχει κατ εξαίρεση ως νομική βάση τη συγκατάθεσή του, για την κρίση ότι αυτή ήταν αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κυρίως:

 α) η υφιστάμενη στη σύμβαση εργασίας εξάρτηση του εργαζομένου και

 β) οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες χορηγήθηκε η συγκατάθεση. Η συγκατάθεση παρέχεται είτε σε έγγραφη είτε σε ηλεκτρονική μορφή και πρέπει να διακρίνεται σαφώς από τη σύμβαση εργασίας. Ο εργοδότης πρέπει να ενημερώνει τον εργαζόμενο είτε σε έγγραφη είτε σε ηλεκτρονική μορφή σχετικά με τον σκοπό της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και το δικαίωμά του να ανακαλέσει τη συγκατάθεση σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 3 του ΓΚΠΔ.

3. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 9 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ η επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με την έννοια του άρθρου 9 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ για τους σκοπούς της σύμβασης εργασίας επιτρέπεται, εάν είναι απαραίτητη για την άσκηση των δικαιωμάτων ή την εκπλήρωση νόμιμων υποχρεώσεων που απορρέουν από το εργατικό δίκαιο, το δίκαιο της κοινωνικής ασφάλισης και της κοινωνικής προστασίας και δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρηθεί ότι το έννομο συμφέρον του υποκειμένου των δεδομένων σε σχέση με την επεξεργασία υπερτερεί. Η παράγραφος 2 ισχύει επίσης για τη συγκατάθεση στην επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η συγκατάθεση πρέπει να αναφέρεται ρητά στα δεδομένα αυτά. Το άρθρο 22 παράγραφος 3 εδάφιο β εφαρμόζεται ανάλογα.
4. Επιτρέπεται η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών κατηγοριών δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα των εργαζομένων για τους σκοπούς της σύμβασης εργασίας βάσει συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Τα διαπραγματευόμενα μέρη συμμορφώνονται με το άρθρο 88 παράγραφος 2 του ΓΚΠΔ.
5. Ο υπεύθυνος επεξεργασίας λαμβάνει τα ενδεδειγμένα μέτρα για να εξασφαλίσει ότι τηρούνται ιδίως οι αρχές για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που ορίζονται στο άρθρο 5 του ΓΚΠΔ.
6. Οι παράγραφοι 1 έως 5 εφαρμόζονται επίσης, όταν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των εργαζομένων, υπόκεινται σε επεξεργασία, χωρίς αυτά να αποθηκεύονται ή να προορίζονται να αποθηκευτούν σε ένα σύστημα αρχειοθέτησης.
7. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μέσω κλειστού κυκλώματος οπτικής καταγραφής εντός των χώρων εργασίας, είτε είναι δημοσίως προσβάσιμοι είτε μη, επιτρέπεται μόνο εάν είναι απαραίτητη για την προστασία προσώπων και αγαθών. Τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω κλειστού κυκλώματος οπτικής καταγραφής δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν ως κριτήριο για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι ενημερώνονται εγγράφως, είτε σε γραπτή είτε σε ηλεκτρονική μορφή για την εγκατάσταση και λειτουργία κλειστού κυκλώματος οπτικής καταγραφής εντός των χώρων εργασίας.
8. Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου ως εργαζόμενοι νοούνται οι απασχολούμενοι με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή σύμβαση έργου ή παροχής υπηρεσιών στο δημόσιο και στον ιδιωτικό φορέα, ανεξαρτήτως του κύρους της σύμβασης, οι υποψήφιοι για εργασία και οι πρώην απασχολούμενοι.

* Ο Κωνσταντίνος Τζίκας είναι δικηγόρος & διαμεσολαβητής ΥΔΔΑΔ.

www.tzikas-lawfirm.gr