Μία συμμαχία οργανώσεων ενώνει της δυνάμεις της για να βάλει τέλος σε πρακτικές μαζικής παρακολούθησης

Μία συμμαχία οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών αποτελούμενη από τις οργανώσεις Privacy International, Hermes Center, Homo Digitalis και noyb υπέβαλαν την Πέμπτη 27/5/2021, 5 καταγγελίες ενώπιον των αρμόδιων αρχών σε Αυστρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο κατά της εταιρίας Clearview AI, Inc.

Μία συμμαχία οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών αποτελούμενη από τις οργανώσεις Privacy International, Hermes Center, Homo Digitalis και noyb υπέβαλαν την Πέμπτη 27/5/2021, 5 καταγγελίες ενώπιον των αρμόδιων αρχών σε Αυστρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο κατά της εταιρίας Clearview AI, Inc. Η εν λόγω εταιρία αναπτύσσει λογισμικό αναγνώρισης προσώπου και ισχυρίζεται ότι διαθέτει “τη μεγαλύτερη γνωστή βάση δεδομένων με περισσότερες από 3 δισεκατομμύρια εικόνες προσώπου” τις οποίες συλλέγει από πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων και άλλες πηγές στο διαδίκτυο.

Η Clearview AI, Inc. είναι μία εταιρεία που εδρεύει στις ΗΠΑ, ιδρυθείσα το 2017. Το μοναδικό της προϊόν είναι μία πλατφόρμα αναγνώρισης προσώπου, η οποία επιτρέπει στους χρήστες να αντιστοιχίσουν φωτογραφίες ατόμων με φωτογραφίες τους που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Η πλατφόρμα της «περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη γνωστή βάση δεδομένων που περιέχει περισσότερες από 3 δισεκατομμύρια εικόνες προσώπων, οι οποίες προέρχονται από δημόσιες διαδικτυακές πηγές, περιλαμβανομένων ειδήσεων, ιστοσελίδων φωτογραφιών σήμανσης, δημόσιων μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων δημόσιων πηγών.

Το 2020, η Clearview είχε περίπου 2.900 ενεργούς χρήστες. Παρότι κατευθύνει όλα τα δημοσίως διαθέσιμα διαφημιστικά υλικά της προς αρχές επιβολής του νόμου, οι πελάτες της Clearview λέγεται πως ποικίλουν μεταξύ «τμημάτων ασφαλείας κολλεγίων και εισαγγελικών γραφείων» και περιλαμβάνουν «έναν ανησυχητικό αριθμό ιδιωτικών εταιρειών σε βιομηχανίες όπως η διασκέδαση (Madison Square Garden και Eventbrite), τα τυχερά παίγνια (Las Vegas Sands και Pechanga Resort Casino), ο αθλητισμός (το NBA), η βιομηχανία φυσικής κατάστασης (Equinox), ακόμα και τα κρυπτονομίσματα (Coinbase).» Πηγές επίσης ενδεικνύουν πως την πλαφόρμα της Clearview έχουν χρησιμοποιήσει φυσικά πρόσωπα, τα οποία σύμφωνα με αναφορές χρησιμοποίησαν «την εφαρμογή σε ραντεβού και σε πάρτυ – και για να κατασκοπεύσουν το κοινό».

Σύμφωνα με έρευνα της Homo Digitalis, αλλά και τις διαθέσιμες πηγές, το ClearView AI είναι ένα αυτοματοποιημένο εργαλείο, το οποίο ερευνά δημόσιες ιστοσελίδες και συλλέγει όσες εικόνες εντοπίζει που περιέχουν ανθρώπινα πρόσωπα. Μαζί με τις εικόνες αυτές, ο συλλέκτης επίσης συλλέγει μεταδεδομένα που συνδέονται με τις εικόνες αυτές, όπως η εικόνα ή ο τίτλος της ιστοσελίδας και ο σύνδεσμος πηγής της.

Οι εικόνες και τα μεταδεδομένα που συλλέγονται μέσω της διαδικασίας συλλογής, αποθηκεύονται στους διακομιστές της Clearview. Αυτά τα προσωπικά δεδομένα αποθηκεύονται επ’ αόριστον, δηλαδή ακόμα και αφού αφαιρεθεί ή καταστεί μη δημόσια μία εικόνα ή μία ιστοσελίδα που φιλοξενεί εικόνες.

Για κάθε εικόνα που συλλέγεται, κάθε πρόσωπο που περιλαμβάνεται στην εικόνα σκανάρεται και υφίσταται επεξεργασία, ώστε να αφαιρεθούν τα μοναδικά χαρακτηριστικά προσώπου του. Τα πρόσωπα μεταφράζονται σε αριθμητικές ακολουθίες, τις οποίες αναφέρουμε ως «διανύσματα». Τα διανύσματα αυτά αποτελούνται από 512 σημεία δεδομένων που αντιπροσωπεύουν τις διάφορες μοναδικές γραμμές που συναποτελούν ένα πρόσωπο. Κατά το στάδιο αυτό, τα πρόσωπα μετατρέπονται από εικόνες σε μοναδικά βιομετρικά αριθμητικά αναγνωριστικά στοιχεία, τα οποία είναι αναγνωρίσιμα από μηχανές.

Η Clearview αποθηκεύει όλα αυτά τα αναγνωριστικά στοιχεία σε μία βάση δεδομένων, όπου αυτά συσχετίζονται με τις εικόνες και άλλες αλιευμένες πληροφορίες που αποθηκεύονται στο διακομιστή της Clearview. Τα διανύσματα αυτά στη συνέχεια κατακερματίζονται (ο κατακερματισμός συνίσταται στη μετατροπή ενός διανύσματος, μέσω μίας μαθηματικής συνάρτησης, σε μία συντομότερη τιμή ή κλειδί καθορισμένου μεγέθους που αντιπροσωπεύει το αρχικό διάνυσμα), για δύο σχετικούς σκοπούς της, την καταλογοποίηση της βάσης δεδομένων, και τη μελλοντική αναγνώριση προσώπων. Κάθε ένα διαφορετικό πρόσωπο στη βάση δεδομένων διαθέτει ένα ξεχωριστό διάνυσμα και αντιστοίχως μία κατακερματισμένη τιμή που σχετίζεται με αυτό, ώστε να καθίσταται δυνατή η αναγνώριση και η ταυτοποίηση.

Το πέμπτο και τελευταίο στάδιο στον κύκλο ζωής του προϊόντος της Clearview είναι η ταυτοποίηση. Αυτή πραγματοποιείται όταν ένας χρήστης της Clearview επιθυμεί να αναγνωρίσει ένα άτομο, και για το λόγο αυτό αναρτά μία εικόνα του ατόμου-στόχου του και διενεργεί μία αναζήτηση. Η Clearview στη συνέχεια αναλύει την εικόνα και εξάγει ένα διάνυσμα από το υπό στόχευση πρόσωπο, το οποίο στη συνέχεια κατακερματίζεται και συγκρίνεται έναντι όλων των κατακερματισμένων διανυσμάτων που έχουν αποθηκευτεί στην πλατφόρμα της. Τέλος, το εργαλείο της Clearview εξάγει κάθε ταυτοποιημένη εικόνα από τη βάση δεδομένων διανυσμάτων και τις παρουσιάζει στο χρήστη ως αποτελέσματα αναζήτησης, μαζί με τυχόν σχετικά μεταδεδομένα, επιτρέποντας στο χρήστη να δει την αρχική σελίδα των ταυτοποιημένων εικόνων.

Το υπόβαθρο

Στις 18 Ιανουαρίου 2020, ένα άρθρο των New York Times με τίτλο «Η Μυστικοπαθής Εταιρεία που μπορεί να λήξει την ιδιωτικότητα όπως την ξέρουμε, αποκάλυψε την ύπαρξη της Clearview στον κόσμο. Πριν το άρθρο αυτό, η Clearview δρούσε με σκόπιμη μυστικότητα, την ώρα που παρείχε το προϊόν της σε «περισσότερες από 600 αρχές επιβολής του νόμου» και «σε τουλάχιστον μερικές εταιρείες για σκοπούς ασφαλείας». Μετά τις «αποκαλύψεις» αυτές, οργανισμοί και ρυθμιστικές αρχές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ) και στο εξωτερικό ξεκίνησαν να ερευνούν τις πρακτικές της Clearview.

Στις ΗΠΑ, «φέρεται πως οκτώ προσφυγές υποβλήθηκαν εντός ημερών μετά τη δημοσίευση του άρθρου των Times, ενώ ακολούθησαν περισσότερες». Λόγω της έλλειψης ομοσπονδιακής νομοθεσίας σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα στις ΗΠΑ, οι προσφυγές αυτές εξετάζονται σε διαφορετικές πολιτείες σύμφωνα με την πολιτειακή νομοθεσία. Μία από αυτές υποβλήθηκε το Μάιο του 2020 από το ACLU στο Ιλινόις, σύμφωνα με το Νόμο Ιδιωτικότητας Βιομετρικών Πληροφοριών (ΝΙΒΠ) της πολιτείας, ο οποίος ρυθμίζει τη συλλογή και χρήση βιομετρικών πληροφοριών. Μία ακόμα προσφυγή υποβλήθηκε το Φεβρουάριο του 2021 στην Καλιφόρνια από ακτιβιστικές ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικαιωμάτων των μεταναστών, με τον ισχυρισμό ότι οι πρακτικές της Clearview παραβιάζουν διάφορες τοπικές απαγορεύσεις της χρήσης τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου από την κυβέρνηση.

Στον Καναδά, το Γραφείο του Επιτρόπου Ιδιωτικότητας Καναδά («ΓΕΙΚ»), μαζί με επαρχιακές ρυθμιστικές αρχές ιδιωτικότητας, εκκίνησαν έρευνα σχετικά με τις πρακτικές της Clearview το Φεβρουάριο του 2020. Η αναφορά ευρημάτων του δημοσιεύτηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2021, προτείνοντας την παύση παροχής υπηρεσιών εκ μέρους της Clearview στον Καναδά, την παύση της συλλογής, χρήσης και δημοσιοποίησης εικόνων και βιομετρικών ιστών προσώπου που συλλέχθηκαν από φυσικά πρόσωπα στον Καναδά, και τη διαγραφή των εικόνων και των βιομετρικών ιστών προσώπου Καναδών που βρίσκονται στην κατοχή της.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, οι ρυθμιστικές αρχές προσωπικών δεδομένων εκκίνησαν κοινή έρευνα επί των «πρακτικών χειρισμού προσωπικών πληροφοριών» της Clearview τον Ιούλιο του 2020.

Στην ΕΕ., δυσανάλογες ενέργειες έχουν ληφθεί σε διαφορετικές χώρες. Στη Γερμανία, ένα άτομο πέτυχε τη λήψη διαταγής από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων του Αμβούργου, σύμφωνα με την οποία επιβλήθηκε στην Clearview να διαγράψει την τιμή κατακερματισμού που συνδέεται με τις φωτογραφίες προσώπου του.

Λαμβάνοντας υπόψη την τεχνική περιγραφή του προϊόντος της Clearview, η Homo Digitalis ισχυρίζεται ότι η Clearview πραγματοποιεί «επεξεργασία προσωπικών δεδομένων με εν όλω ή εν μέρει αυτοματοποιημένα μέσα» όπως προβλέπεται από το Άρθρο 2(1) GDPR.

Οι PI, NYOB, Hermes Center και η Homo Digitalis ισχυρίζονται ότι η συλλογή δεδομένων της Clearview υπερβαίνει τα όρια όταν ο μέσος χρήστης χρησιμοποιεί δημοφιλείς υπηρεσίες όπως το Instagram, το LinkedIn ή το YouTube. «Η συλλογή των μοναδικών χαρακτηριστικών του προσώπου μας, ή ακόμα και η διάθεσή τους στην αστυνομία ή σε άλλες εταιρείες, προχωρά πολύ πέρα από ό,τι θα περιμέναμε ως χρήστες του Διαδικτύου» δήλωσε στο Associated Press ο Ιωάννης Κούβακας, νομικός σύμβουλος της οργάνωσης Privacy International που υπέβαλε την καταγγελία στη Βρετανία

Η εταιρεία υποστηρίζει από την πλευρά της ότι η βάση δεδομένων είναι νόμιμη επειδή βασίζεται σε δημόσια διαθέσιμες εικόνες και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παρακολούθηση προσώπων.

Με πληροφορίες από το www.homodigitalis.gr