Κάμερες ΕΛ.ΑΣ.: Δόθηκε το «πράσινο φως» από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων

Προχωρούν οι διαδικασίες για την τοποθέτηση των καμερών από την ΕΛ.ΑΣ. στους δρόμους της Αττικής για την καλύτερη και ασφαλέστερη κυκλοφορία σε εκείνους.

Ένα σημαντικό βήμα έγινε με αυτό να είναι η έγκριση από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα η τοποθέτηση καμερών από την ΕΛ.ΑΣ. στους δρόμους, για την αποτροπή και καταστολή αξιόποινων πράξεων καθώς και τη διαχείριση της κυκλοφορίας για τις ανάγκες της ΓΑΔΑ.

Η Αρχή έκρινε ότι η σχετική μελέτη που διαβίβασε η ΕΛ.ΑΣ. για την τοποθέτηση καμερών, «αντιμετωπίζει σε ικανοποιητικό βαθμό τους κινδύνους οι οποίοι δημιουργούνται για τα προστατευόμενα έννομα συμφέροντα των υποκειμένων των δεδομένων και παρέχει συμβουλές σε συγκεκριμένα ζητήματα».

Όμως η Αρχή Προστασίας Δεδομένων φαίνεται πως έχει κάποιες συστάσεις με εκείνες να είναι:

• ενίσχυση της διαφάνειας με χρήση πολυεπίπεδης παροχής πληροφόρησης και αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών απεικόνισης των επιτηρούμενων χώρων και παράλληλα ανάρτηση του πλήρους κειμένου της απόφασης εγκατάστασης των συστημάτων
• παροχή επαρκών πόρων στον υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων της ΕΛ.ΑΣ.
• ορισμό ελάχιστων προδιαγραφών συσκευών λήψης εικόνας/ήχου και
• συγκεκριμενοποίηση της διαδικασίας ανωνυμοποίησης κατά τη χρήση δεδομένων για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Μεταξύ άλλων η γνωμοδότηση αναφέρει:

13. Η Αρχή κρίνει ότι σε σχέση με τα περιγραφόμενα στη σκέψη 11 στοιχεία, η εν λόγω ΕΑΠΔ αντιμετωπίζει σε ικανοποιητικό βαθμό τους κινδύνους οι οποίοι δημιουργούνται για τα προστατευόμενα έννομα συμφέροντα των υποκειμένων των δεδομένων και με βάση το άρθρο 67 παρ. 5 του ν. 4624/2019 και το άρθρο 36 παρ. 2 του ΓΚΠΔ παρέχει προς την Ελληνική Αστυνομία (Υπεύθυνος Επεξεργασίας) τις παρακάτω συμβουλές:

1) Σε σχέση με την ενίσχυση της διαφάνειας: Η διαφάνεια αποτελεί βασικό μέτρο αντιμετώπισης των δυσμενών επιπτώσεων στα προστατευόμενα δικαιώματα των υποκειμένων, όπως άλλωστε έχει ορθώς αποτυπωθεί στην ΕΑΠΔ (ενότητα 6.2. Μέτρα προστασίας των Δικαιωμάτων και Ελευθεριών). Η παροχή των πληροφοριών προς τα υποκείμενα των δεδομένων, όπως περιγράφεται στην ΕΑΠΔ (βλ. ιδίως ενότητα 4.2.1), ακολουθεί τις συστάσεις της Αρχής για τα απλά συστήματα βιντεοεπιτήρησης. Οι εν λόγω συστάσεις απευθύνονται όμως προς υπεύθυνους επεξεργασίας εγκατεστημένους στην Ελλάδα οι οποίοι χρησιμοποιούν σύστημα βιντεοεπιτήρησης για σκοπούς προστασίας προσώπων και αγαθών. Λαμβάνοντας υπόψη τη φύση, τα χαρακτηριστικά και το εύρος της επεξεργασίας (επιτήρησης) κρίνεται απαραίτητο η ακολουθουμένη μέθοδος πολυεπίπεδης παροχής πληροφόρησης προς τα υποκείμενα των δεδομένων να ενισχυθεί ώστε να μεγιστοποιηθεί η πιθανότητα να παρασχεθεί η εν λόγω πληροφόρηση σε κάθε φυσικό πρόσωπο που προτίθεται να κινηθεί στην περιοχή που βρίσκεται στην εμβέλεια του συστήματος επιτήρησης. Η προτεινόμενη με την ΕΑΠΔ μέθοδος (πινακίδες στο πρώτο επίπεδο και δεύτερο επίπεδο πληροφόρησης στην ιστοσελίδα) δεν καλύπτει επαρκώς την υποχρέωση για παροχή των πληροφοριών με απλό, εύκολο και ευρέως προσβάσιμο τρόπο. Λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες σήμερα τεχνολογίες απεικόνισης και το κόστος εφαρμογής τους, συστήνεται, επιπλέον της προσέγγισης που προτείνεται με την ΕΑΠΔ, να γίνει αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών απεικόνισης των επιτηρούμενων χώρων (όπως ενδεικτικά σε εφαρμογή διαδικτυακών χαρτών), η οποία εξασφαλίζει ευκολία πρόσβασης τόσο από σταθερές όσο και από κινητές συσκευές (ιδίως έξυπνα τηλέφωνα) και με βάση τα ισχύοντα πρότυπα προσβασιμότητας. Σκόπιμο είναι επίσης, οι εν λόγω πληροφορίες να παρέχονται ως ανοιχτά δεδομένα για την αξιοποίηση από τρίτες εφαρμογές. Σημειώνεται ότι δεν είναι απαραίτητο να προσδιορίζεται η ακριβής θέση μιας κάμερας, αλλά να προκύπτει ο επιτηρούμενος χώρος. Περαιτέρω, είναι απαραίτητο, για την πλήρη ικανοποίηση της αρχής της διαφάνειας να συνοδεύεται η ενημέρωση αυτή και από σύνδεσμο στο πλήρες κείμενο της απόφασης εγκατάστασης των συστημάτων (άρθρο 12 Π.Δ. 75/2020) ώστε, επιπλέον, να διασφαλίζεται το δικαίωμα δικαστικής προσφυγής (άρθρο 13 Π.Δ. 75/2020). Προς τούτο επισημαίνεται ότι η δημοσίευση περίληψης ή κάποιων στοιχείων της απόφασης δεν επαρκεί.

2) Σε σχέση με την επάρκεια πόρων του Υπεύθυνου Προστασίας Δεδομένων (ΥΠΔ): Στη ΕΑΠΔ αναφέρεται ο ορισμός ΥΠΔ ως μέτρο προστασίας των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων. Ωστόσο η ΕΛ.ΑΣ. ως δημόσιος φορέας, οφείλει να διαθέτει ΥΠΔ (άρθρο 37 παρ. 1 του ΓΚΠΔ) και συνεπώς ο ορισμός του δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ειδικό μέτρο που μειώνει τους κινδύνους από μια επεξεργασία αφού αποτελεί βασική υποχρέωση για την διασφάλιση των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων. Η Αρχή επισημαίνει επίσης ότι, δεδομένου ότι ο υπεύθυνος επεξεργασίας πρέπει να στηρίζει τον υπεύθυνο επεξεργασίας στην άσκηση των καθηκόντων του παρέχοντας απαραίτητους πόρους (σύμφωνα με το άρθρο 38 του ΓΚΠΔ και το άρθρο 7 του ν. 4624/2019), ο ορισμός ενός και μόνο προσώπου, το οποίο έχει αρμοδιότητα για το σύνολο των δραστηριοτήτων επεξεργασίας που διενεργεί η ΕΛ.ΑΣ. χωρίς να επικουρείται κατάλληλα, δεν φαίνεται ότι καλύπτει την ως άνω απαίτηση. Και τούτο επειδή είναι εξαιρετικά δυσχερές (και, ενδεχομένως, πρακτικά αδύνατο) για ένα μόνο πρόσωπο να ασκεί τις αρμοδιότητές του για το σύνολο των υπηρεσιών της ΕΛ.ΑΣ., συμπεριλαμβανομένων των αρμοδιοτήτων του σε σχέση με το (μεγάλης κλίμακας) εξεταζόμενο σύστημα. Συνεπώς, η ΕΛ.ΑΣ. οφείλει να προβεί σε κατάλληλες ενέργειες για την παροχή πόρων στον ΥΠΔ ή/και τον ορισμό προσώπων που θα τον επικουρούν σε συγκεκριμένες αρμοδιότητές του, ιδίως όσον αφορά στις δραστηριότητες που αφορούν τα μεγάλης κλίμακας συστήματα επιτήρησης με εικόνα και ήχο.

3) Ορισμός ελάχιστων προδιαγραφών συσκευών: Στη ενότητα 5.3.1. της ΕΑΠΔ (Προστασία Δεδομένων ήδη από το Σχεδιασμό – σελ. 64, 65) επαναλαμβάνεται η υποχρέωση η οποία προκύπτει από το ΓΚΠΔ (άρθρο 25 παρ. 1) και την οδηγία 2016/680 (άρθρο 69 παρ. 1 ν. 4624/2019) για προστασία των δεδομένων από το σχεδιασμό. Γίνεται αναφορά σε συσκευές καμερών οι οποίες θα πρέπει να είναι τελευταίας τεχνολογίας, σύμφωνα με την αρχή της προσαρμοστικότητας των δημοσίων υπηρεσιών. Η αναφορά αυτή ωστόσο, δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των προαναφερθεισών διατάξεων. Η Αρχή συστήνει να προσδιοριστούν συγκεκριμένες ελάχιστες προδιαγραφές των συσκευών (π.χ. λειτουργίες απόκρυψης περιοχών, θόλωσης, ασφαλούς μετάδοσης, αυθεντικοποίησης, επαναφοράς εστίασης, κ.α.) οι οποίες να επικαιροποιούνται σε τακτά διαστήματα και ανάλογα με τις διαθέσιμες τεχνολογίες και το κόστος εφαρμογής τους.

4) Χρήση δεδομένων για εκπαιδευτικούς σκοπούς: Στη σελ.34 της ΕΑΠΔ αναφέρεται για την έννοια της Προσαρμογής: «περιλαμβάνει την ανωνυμοποίηση των δεδομένων (κάλυψη εικόνας ή αφαίρεση ηχητικού αποσπάσματος) που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς σκοπούς». Η χρήση των δεδομένων για το σκοπό της εκπαίδευσης προβλέπεται στο Π.Δ. 75/2020 (βλ. άρθρο 8 παρ. 3 για τους χρόνους τήρησης και καταστροφής δεδομένων). Ο σκοπός αυτός μπορεί να θεωρηθεί ως απαραίτητος επιμέρους σκοπός, συμβατός με τον αρχικό, στο βαθμό που αφορά την εκπαίδευση των χειριστών του συστήματος βιντεοεπιτήρησης. Δεν προκύπτει όμως από την ΕΑΠΔ αν η ανωνυμοποίηση δεδομένων για εκπαιδευτικούς σκοπούς αφορά άλλου είδους εκπαίδευση, περιλαμβανομένης της αλγοριθμικής. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται να ελεγχθεί αν υφίσταται σχετική πρόβλεψη για τη χρήση ανώνυμων δεδομένων από βίντεο με σκοπό την εκπαίδευση προσωπικού της ΕΛΑΣ για τις ενέργειες που αναλαμβάνουν, καθώς η πρόβλεψη του άρθρου 8 παρ. 2 του Π.Δ. 75/2020 αφορά μόνο τους σκοπούς αυτού του Π.Δ. και όχι οποιαδήποτε εκπαίδευση. Επίσης, η ανωτέρω διαδικασία ανωνυμοποίησης πρέπει να υλοποιείται με συγκεκριμένες προδιαγραφές, ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν είναι δυνατή η εκ των υστέρων ταυτοποίηση προσώπων, λόγω π.χ. σωματωμετρικών χαρακτηριστικών ή ενδυμασίας. Εξάλλου, η συνάφεια του επιμέρους αυτού σκοπού με τον αρχικό σκοπό συναρτάται, μεταξύ άλλων, και από την ύπαρξη κατάλληλων εγγυήσεων, όπως άλλωστε προβλέπεται και εξειδικεύεται μέσω της διάταξης της παραγράφου 3 του άρθρου 8 του Π.Δ. 75/2020 για την ανωνυμοποίηση του υλικού (βλ. άρθρο 6 παρ. 4 στοιχ. ε’ του ΓΚΠΔ).