Δικαιούμαι ως πολίτης να συλλάβω έναν δράστη εγκλήματος;

Είναι γνωστό ότι στην κοινωνία που ζούμε, καθημερινά ελλοχεύουν κίνδυνοι που απειλούν είτε τη σωματική μας ακεραιότητα και ανθρώπινή μας αξιοπρέπεια, είτε την ακίνητη και κινητή μας περιουσία. Είναι συνηθισμένο πλέον στην καθημερινή πραγματικότητα που βιώνουμε, ορισμένοι από τους ανθρώπους που βαδίζουν δίπλα μας…

Είναι γνωστό ότι στην κοινωνία που ζούμε, καθημερινά ελλοχεύουν κίνδυνοι που απειλούν είτε τη σωματική μας ακεραιότητα και ανθρώπινή μας αξιοπρέπεια, είτε την ακίνητη και κινητή μας περιουσία.

Είναι συνηθισμένο πλέον στην καθημερινή πραγματικότητα που βιώνουμε, ορισμένοι από τους ανθρώπους που βαδίζουν δίπλα μας, άνθρωποι που ταξιδεύουν μαζί μας στο αστικό λεωφορείο, ή στο μετρό κ.λπ. είτε ψωνίζουν στο ίδιο κατάστημα με εμάς, είτε άνθρωποι που αναμένουν έξω από ένα τραπεζικό κατάστημα, όλοι αυτοί, παρατηρείται, να δρουν με σκοπό είτε να υφαρπάξουν εύκολα από το ανυποψίαστο θύμα τους χρήματα ή κάποιο αντικείμενο αξίας, είτε να ολοκληρώσουν αυτή την παράνομη δράση τους με τη χρήση βίας. Η περιγραφή αυτής της κατάστασης δεν αφορά όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως, παρά μόνο αυτούς που δρουν παρανόμως με σκοπό να βλάψουν τον συνάνθρωπό τους για να επωφεληθούν οι ίδιοι.

Η κατάσταση αυτή, ως ανεφέρθη ανωτέρω, δεν γεννήθηκε σήμερα αλλά είναι μια πραγματικότητα η οποία μας απασχολεί πλέον σοβαρά. Μια κατάσταση η οποία κορυφώνεται μέρα με την ημέρα και ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης οικονομικής κρίσης που έχει διαμορφωθεί εν έτη 2015 σε μεγάλη πλέον μερίδα των συμπολιτών μας.

Ειδικότερα, προς αποτροπή των προαναφερομένων κινδύνων, τα υποψήφια θύματα, όπως επιχειρήσεις, καταστήματα, δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία κλπ, καθώς και μεμονωμένοι επιχειρηματίες προσλαμβάνουν για την προστασία και φύλαξή τους προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας (Security) και σωματοφύλακες (Bodyguards).

Είναι γνωστό ότι για την φύλαξη των δημόσιων υπηρεσιών διατίθενται από το κράτος αστυνομικά όργανα, τα οποία εποπτεύουν και φυλάσσουν το χώρο αλλά και τους πολίτες που παρευρίσκονται εντός.

Νόμιμη δράση

Ποια είναι όμως τα όρια της νόμιμης δράσης των φυλάκων και νυκτοφυλάκων και γενικότερα του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας ή κατά τα κοινώς λεγόμενα “σεκιουριτάδων”, απέναντι σε πολίτες ύποπτους και μη για την τέλεση εγκλήματος κ.λπ., όπως κλοπή ή φθορά ιδιοκτησίας; Τι ισχύει για έναν σωματοφύλακα αν βρεθεί αντιμέτωπος με ένα δράστη, ο οποίος επιχειρεί να ληστέψει ή να φονεύσει ακόμα τον άνθρωπο τον οποίο προστατεύει; Και ένα τελευταίο ερώτημα, το οποίο ίσως προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον στον αναγνώστη αυτού του κειμένου είναι το εξής: «Δικαιούμαι ως Πολίτης να συλλάβω έναν δράστη που έχει τελέσει έγκλημα;».

Ειδικότερα για τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων ιδιωτικού προσωπικού ασφαλείας το άρθρο 4 του Νόμου 2518/1997, όπως αντικαταστάθηκε από τον Νόμο 3707/2008 αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής: Σύμφωνα με την παράγραφο (στ), οι εταιρίες security και κατ’ επέκταση το προσωπικό τους υποχρεούνται να μην θίγουν, κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων τους, τα κάθε είδους συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών, η παραβίαση των οποίων αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις με τους πολίτες οι οποίοι γνωρίζουν πλέον αρκετά από τα δικαιώματά τους και αξιώνουν τον απαιτούμενο σεβασμό,Στην παράγραφο (ζ) αναφέρεται ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν μέσα και μεθόδους που μπορούν να προκαλέσουν ζημία, βλάβη, ενόχληση σε τρίτους ή να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών. Η χρήση σκύλων σε δημόσιους και γενικά προσιτούς στο κοινό χώρους, απαγορεύεται. Η χρήση αυτών επιτρέπεται μόνο στο εσωτερικό των φυλασσόμενων κτιρίων και ιδιοκτησιών ή σε περίκλειστους χώρους.

Χρήση όπλων

Το προσωπικό ασφαλείας (Security) υποχρεούται μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την παράγραφο (γ) της περίπτωσης (β) του ίδιου ως άνω άρθρου, να μην χρησιμοποιεί, τον τίτλο “αστυνομικός” ή λέξεις ή φράσεις ικανές να παραπλανήσουν το κοινό ότι αντιπροσωπεύει δημόσια αρχή και ιδιαίτερα αστυνομική και (δ), να τηρεί τους κανόνες που αφορούν την οπλοφορία και χρήση του οπλισμού που προβλέπονται από την παράγραφο 5 του άρθρου 5 του ίδιου ως άνω νόμου. Εφόσον συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι ασφαλείας, επιτρέπεται να χορηγείται άδεια οπλοφορίας με περίστροφο ή πιστόλι σύμφωνα με τη διαδικασία της παραγράφου 6 του ανωτέρω νόμουΕπίσης, σύμφωνα με τον νόμο περί όπλων, Νόμος 2168/1993, όπως τροποποιήθηκε από τον Νόμο 3944/2011, πολίτες των οποίων αποδεδειγμένα κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα μπορούν να οπλοφορούν ύστερα από άδεια της αρμόδιας αστυνομικής αρχής. Τον οπλισμό αυτών μπορούν να τον φέρουν οι σωματοφύλακες που τους προστατεύουν σύμφωνα με τα όσα προβλέπονταιΤι συμβαίνει όμως όταν έρθουν αντιμέτωποι με κάποιον ο οποίος φέρεται να έχει τελέσει μπροστά στα μάτια τους, αναφορικά με αυτόν τον οποίο προστατεύουν, ένα αυτόφωρο έγκλημα (κλοπή, απόπειρα ανθρωποκτονίας κλπ); Πώς μπορεί να ενεργήσει ένας πολίτης, αν το ίδιο αυτόφωρο έγκλημα τελεστεί μπροστά στα δικά του μάτια; Μπορεί να ενεργήσει νόμιμη έρευνα τη στιγμή που η έρευνα αυτή διενεργείται ως γνωστό από τα αστυνομικά όργανα, τους ανακριτικούς υπαλλήλους κ.λπ.; Επιτρέπεται η σωματική έρευνα από το ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας, αν υπάρχουν υπόνοιες ότι κάποιος πελάτης έχει κλέψει κάποιο αντικείμενο από ένα κατάστημα;Όπως αναφέρει η υπ’ αριθμ. «13/2004 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου», συνάγεται αβιάστως από το περιεχόμενο διατάξεως του άρθρου 253 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας αναφορικά με την διεξαγωγή ανάκρισης για κακούργημα ή πλημμέλημα, ότι η έρευνα, ως ανακριτική πράξη, δύναται να γίνει μόνον αν άρχισε κυρία ανάκριση ή προανάκριση για κακούργημα ή πλημμέλημα είτε μετά παραγγελία του Εισαγγελέως είτε αυτεπαγγέλτως στις περιπτώσεις του άρθρου 243 παρ. 2 ΚΠΔ. ήτοι στις περιπτώσεις υπάρξεως κινδύνου από την αναβολή και υπάρξεως αυτοφώρου κακουργήματος ή πλημμελήματος.

Προληπτική έρευνα

Το δικαίωμα δια την ενέργεια των “προληπτικών σωματικών ερευνών”, όπως αναφέρει η ανωτέρω γνωμοδότηση, έχει επιφυλάξει ο νομοθέτης μόνον για τα όργανα της Ελληνικής Αστυνομίας, σύμφωνα προς τα οριζόμενα στο ΠΔ. 141/1991. Παρόλες τις αμφισβητήσεις των ρυθμίσεων του ΠΔ. 141/1991 ως προς τον ανωτέρω θεσμό (βλ. παρατηρήσεις Νικ. Λίβου υπό την ΑΠ 696/1999 Ποιν. Χρον. Ν 318), η δικαιοδοσία αυτή της αστυνομίας θεωρείται παγίως από τη νομολογία ότι είναι νόμιμη και εντός των πλαισίων του Συντάγματος (βλ. ΑΠ 696/1999 Νόμος)Κατά την άποψή μου, αλλά και όπως άλλωστε αναφέρει το άρθρο 275 παρ.1 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, σε περίπτωση αυτοφώρου εγκλήματος, το θύμα ή και οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να παρέμβει με σκοπό να αποτρέψει τον δράστη από την ολοκλήρωση του αυτοφώρου εγκλήματος, καθώς επίσης μπορεί και να τον συλλάβει (ακινητοποιήσει) προσωρινά τηρώντας τις διατάξεις του Συντάγματος με σκοπό να τον παραδώσει στα αστυνομικά όργανα για την άμεση προσαγωγή του στον εισαγγελέα εντός της προθεσμίας του αυτοφώρου.

*O κ. Τζίκας είναι δικηγόρος και πιστοποιημένος διαμεσολαβητής από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

ΜΟΤΟ

Το προσωπικό security υποχρεούνται να μην θίγουν, κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων τους, τα κάθε είδους συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών.

Πολίτες των οποίων αποδεδειγμένα κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα μπορούν να οπλοφορούν ύστερα από άδεια της αρμόδιας αστυνομικής αρχής

{gallery}2197{/gallery}