Μερικά πράγματα είναι αυτονόητα: το διαδίκτυο έχει φέρει επανάσταση στη ζωή μας, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, μαθαίνουμε, διασκεδάζουμε και αλληλοεπιδρούμε. Τα οφέλη του δικτυωμένου κόσμου μας είναι πολλαπλά, αλλά το ίδιο ισχύει και για τους κινδύνους – συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου να πέσετε θύμα απάτης.
Μερικά πράγματα είναι αυτονόητα: το διαδίκτυο έχει φέρει επανάσταση στη ζωή μας, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, μαθαίνουμε, διασκεδάζουμε και αλληλοεπιδρούμε. Τα οφέλη του δικτυωμένου κόσμου μας είναι πολλαπλά, αλλά το ίδιο ισχύει και για τους κινδύνους – συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου να πέσετε θύμα απάτης.
Η απάτη υπάρχει, φυσικά, σε διάφορες μορφές και έκταση εδώ και πολλά, πολλά χρόνια. Ωστόσο, το Internet έχει δώσει νέα διάσταση ακόμη και σε παμπάλαια κόλπα, διευρύνοντας κατά πολύ τις ευκαιρίες και κυρίως τον αριθμό των πιθανών στόχων για τους απατεώνες.
Σύμφωνα με τον André Lameiras από την παγκόσμια εταιρεία ψηφιακής ασφάλειας ESET, οι απάτες γίνονται ολοένα και πιο εξελιγμένες και κανείς μας δεν έχει ανοσία στα κυκλώματα των κυβερνοαπατεώνων που έχουν αποδείξει ότι διατηρούν τη δύναμή τους.
Όσο περισσότερους χώρους χρησιμοποιούμε για να απολαμβάνουμε τα πλεονεκτήματα του internet, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχουν οι απατεώνες να εξερευνήσουν και να εκμεταλλευτούν, είτε πρόκειται για απάτες με κληρονομιές, είτε για διάφορους τύπους απάτης με ψεύτικες αγορές, για ψεύτικες προσφορές εργασίας, για ψεύτικες κληρώσεις και λοταρίες, ακόμη και για απάτες με ρομαντικά ραντεβού, για να αναφέρουμε μόνο μερικές από τις πιο συνηθισμένες ψηφιακές απάτες που μπορείτε να συναντήσετε.
Αφού όμως τα γνωρίζουμε αυτά, γιατί συνεχίζουμε να τσιμπάμε το δόλωμα; Ο Lameiras από την ESET μας δίνει μερικούς από τους πιο συνηθισμένους λόγους για τους οποίους τα διάφορα τεχνάσματα και οι μέθοδοι κοινωνικής μηχανικής που αποσκοπούν στο να αποσπάσουν τα χρήματά μας είναι τόσο αποτελεσματικά.
- Η συσσωρευμένη γνώση αποδίδει
Κατ’ αρχάς, πολλά είδη απάτης υπάρχουν εδώ και καιρό, οπότε μιλάμε για συσσωρευμένη γνώση που μεταβιβάζεται στην “επόμενη γενιά” απατεώνων. Συχνά, οι δοκιμασμένες τεχνικές και οι χαρακτήρες κατασκευάζονται σχολαστικά και πολλά μηνύματα ηλεκτρονικού ψαρέματος είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να μην παρατηρήσετε ότι κάτι δεν πάει καλά με την πρώτη ματιά, τουλάχιστον.
- Τα «ψηφιακά μας ίχνη» χρησιμοποιούνται εναντίον μας
Ορισμένοι απατεώνες θα χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα και φαινομενικά ακίνδυνα δεδομένα που σας αφορούν προς όφελός τους, παρακολουθώντας κάθε σας κίνηση στο διαδίκτυο, συνήθως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να εκμεταλλευτούν το ψηφιακό σας αποτύπωμα. Αν δεν είστε προσεκτικοί, όσο περισσότερο αλληλεπιδράτε στο internet τόσο περισσότερα πράγματα μαθαίνουν οι απατεώνες για εσάς και μπορούν να σας εξαπατήσουν ευκολότερα.
- Οι απατεώνες είναι καλοί παραμυθάδες
Πολλοί κυβερνοαπατεώνες μπορούν να δημιουργήσουν αληθοφανείς ιστορίες και χαρακτήρες που ξεφεύγουν συχνά από τα φίλτρα ανεπιθύμητης αλληλογραφίας. Ομοίως, είναι γρήγοροι στο να εκμεταλλεύονται τα τρέχοντα γεγονότα για το δικό τους όφελος, μεταξύ άλλων εκμεταλλευόμενοι τους φόβους γύρω από τις δημόσιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
- Είμαστε βιαστικοί
Οι απατεώνες μάς πιέζουν να ενεργήσουμε άμεσα, δε θέλουν να σκεφτούμε τα πράγματα με την ησυχία μας. Κάποιο βραβείο θα ισχύει για περιορισμένο χρονικό διάστημα και κάποιος λογαριασμός θα πρέπει να πληρωθεί επειγόντως την ίδια μέρα, για να αναφέρουμε μερικά μόνο παραδείγματα. Έτσι θα πιεστείτε να πάρετε βεβιασμένα μια απόφαση χωρίς να εξετάσετε την πλήρη εικόνα και να επαληθεύσετε αν το μήνυμα είναι νόμιμο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θυμηθείτε να κάνετε μια παύση και να σκεφτείτε πριν αποφασίσετε.
- Σε όλους αρέσει ένα δωρεάν γεύμα
Εκμεταλλευόμενοι τις οικονομικές μας δυσκολίες ή απλά την επιθυμία μας για εύκολα μετρητά, πολλοί απατεώνες ξεκινούν προσφέροντας ψεύτικα δώρα ή περιλαμβάνουν υποσχέσεις για ουρανοκατέβατες επενδυτικές αποδόσεις.
- Είμαστε προγραμματισμένοι να υπακούμε στην εξουσία
Οι άνθρωποι τείνουν να εμπιστεύονται όσους βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Οι απατεώνες συχνά υποδύονται ρόλους όπως κάποιον κυβερνητικό υπάλληλο, ένα δικηγόρο, ένα στέλεχος εταιρείας ή έναν ειδικό σε κάποιο συγκεκριμένο τομέα. Όλοι αυτοί είναι άνθρωποι που έχουμε μάθει να εμπιστευόμαστε. Οι απατεώνες προσπαθούν να φαίνονται ότι έχουν κύρος και χρησιμοποιούν ονόματα εταιρειών ή οργανισμών που μπορεί να αναγνωρίζετε.
- Μπορεί να αποσπάται η προσοχή μας
Οι απάτες γίνονται όλο και πιο συχνές και μπορεί να προσπαθήσει κάποιος να σας εξαπατήσει μια μέρα που συμπωματικά αισθάνεστε άρρωστοι, είσαστε κουρασμένοι ή ευάλωτοι. Καθώς ασχολείστε με πιο σημαντικά πράγματα, μπορεί να δώσετε λιγότερη προσοχή στις λεπτομέρειες, ανοίγοντας την πόρτα σε πιθανούς κινδύνους. Οι απατεώνες μπορούν ακόμη και να αντιληφθούν πότε είσαστε τρωτοί και να το εκμεταλλευτούν.
- Οι απατεώνες είναι προσηλωμένοι στο στόχο τους
Και είναι ένα βήμα μπροστά. Ενώ εσείς προσπαθείτε να καταλάβετε αν ένας τηλεφωνικός αριθμός που σας καλεί μπορεί να είναι νόμιμος, αυτοί έχουν ήδη στήσει την παγίδα τους.
- Μας αρέσει να βοηθάμε
Τα σενάρια που περιλαμβάνουν έκκληση για βοήθεια μάς κάνουν να αισθανθούμε συνδεδεμένοι συναισθηματικά με τον απατεώνα ή με τους ανθρώπους που ο απατεώνας ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί. Για παράδειγμα, μια ιστορία που αφορά προσωπική τραγωδία ή καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για το κοινό είναι αποτελεσματική. Ακόμη και αν στο πίσω μέρος του μυαλού μας γνωρίζουμε ότι μπορεί να μην πρόκειται για αληθινό γεγονός, εξακολουθούμε να θέλουμε να βοηθήσουμε “για παν ενδεχόμενο”. Οι απατεώνες αντιλαμβάνονται ότι οι άνθρωποι θέλουν να αισθάνονται χρήσιμοι.
- Οι απατεώνες ταυτίζονται συναισθηματικά
Αν τύχει να πέσετε θύμα ρομαντικής απάτης, ο απατεώνας συνήθως θα αφιερώσει αρκετή ώρα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη σας, κάνοντάς σας να νιώσετε ότι σας καταλαβαίνει και δοκιμάζοντας πόσο μακριά μπορεί να φτάσει.
Τι να κάνετε αν σας εξαπατήσουν
Σύμφωνα με τον André Lameiras της ESET να μερικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε εάν πέσουμε θύμα απάτης:
- Εάν πρόκειται για απάτη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επικοινωνήστε με το κέντρο υποστήριξής τους, εάν πρόκειται για απάτη σε καταστήματα επικοινωνήστε με τον πάροχο υπηρεσιών για να καταγγείλετε την απάτη και να ζητήσετε βοήθεια.
- Αν πρόκειται για χρήματα, καλέστε την τράπεζά σας και ενημερώστε την.
- Μην κάνετε καμία πληρωμή για να πάρετε κάποιο “βραβείο” ή “έπαθλο”.
- Αν σας υποσχεθούν μελλοντικά οικονομικά κέρδη στο χρηματιστήριο ή από Bitcoin, μην πληρώσετε εκ των προτέρων τους “φόρους” σας.
- Αλλάξτε όλους τους κωδικούς πρόσβασής σας σε περίπτωση που ο απατεώνας έχει τα προσωπικά σας στοιχεία.
- Ελέγξτε τις ρυθμίσεις απορρήτου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Περιορίστε ποιος μπορεί να σας κάνει tag σε φωτογραφίες και σχόλια.
- Καταγγείλετε την απάτη στις αρμόδιες αρχές. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη μπορείτε να ξεκινήσετε επισκεπτόμενοι την ιστοσελίδα Cyber First Aid.
Κλείνοντας, μη θεωρήσετε δεδομένο ότι εσείς δε θα πέσετε θύμα απάτης. Οποιοσδήποτε μπορεί να πέσει θύμα απάτης, ανεξάρτητα από το πόσο έξυπνος και εξοικειωμένος είναι με την τεχνολογία.
