Έκθεση Europol TE-SAT 2016

Οι πέντε πρόσφατες αιματηρές επιθέσεις, τέσσερις εκ των οποίων κατατάσσονται στις τρομοκρατικές (Ορλάντο-ΗΠΑ, προάστιο Μάγκναβιλ και Νίκαια –Γαλλία και Βάρζμπουργκ-Γερμανία) και η τελευταία στο Μόναχο που αποδίδεται σε ψυχιατρικούς λόγους, φέρνουν στο προσκήνιο τις τεράστιες επιχειρησιακές δυσκολίες που υπάρχουν στον εντοπισμό και την εξουδετέρωση…

Οι πέντε πρόσφατες αιματηρές επιθέσεις, τέσσερις εκ των οποίων κατατάσσονται στις τρομοκρατικές (Ορλάντο-ΗΠΑ, προάστιο Μάγκναβιλ και Νίκαια –Γαλλία και Βάρζμπουργκ-Γερμανία) και η τελευταία στο Μόναχο που αποδίδεται σε ψυχιατρικούς λόγους, φέρνουν στο προσκήνιο τις τεράστιες επιχειρησιακές δυσκολίες που υπάρχουν στον εντοπισμό και την εξουδετέρωση των λεγόμενων «μοναχικών λύκων», δηλαδή ατόμων που είναι αποφασισμένοι μόνοι τους να υλοποιήσουν την επίθεση έχοντας προαποφασίσει ότι θα πεθάνουν και οι ίδιοι.

Ιδιαιτέρως ανησυχητικές είναι οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας Europol για τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη, μετά τα πρόσφατα «χτυπήματα» τζιχαντιστών σε Γαλλία, Γερμανία και Βέλγιο.
Σύμφωνα με την 55σέλιδη έκθεση TE-SAT 2016 (Τάσεις και Πραγματικότητα σχετικά με την Τρομοκρατία), μόνο κατά την προηγούμενη χρονιά, 151 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από 360 τραυματίστηκαν σε 211 επιθέσεις σε χώρες της ΕΕ, ενώ συνελήφθησαν με την κατηγορία της τρομοκρατίας 1.077 ύποπτοι, εκ των οποίων 424 μόνο στη Γαλλία. Ανάμεσα στους συλληφθέντες, μάλιστα, 94% που δικάστηκαν για διασυνδέσεις με «τζιχαντιστική τρομοκρατία» κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν.

Οι τέσσερις επιθέσεις – σταθμοί

Προτού όμως προχωρήσουμε στις εκτιμήσεις και αναλύσεις της Europol, ας θυμηθούμε πώς έγιναν αυτές οι επιθέσεις και ποια ήταν η ιδιαιτερότητά τους.

Η επίθεση στο Ορλάντο της Φλόριντα έγινε στις 11 Ιουνίου και διαπράχθηκε από ένα άτομο το οποίο σκόρπισε το θάνατο σε γκέι κλαμπ, αφήνοντας πίσω περίπου 50 νεκρούς και 53 τραυματίες. Ο δράστης Όμαρ Ματίν ήταν Αμερικανός υπήκοος με καταγωγή από το Αφγανιστάν και δεν είχε ποινικό μητρώο.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 14 Ιουνίου, στο προάστιο Μαγκναβίλ του Παρισιού, ένα ζευγάρι αστυνομικών δολοφονήθηκε από τον γάλλο υπήκοο Λαρόσι Αμπάλα, ο οποίος λίγο αργότερα έπεσε νεκρός από τα πυρά της αστυνομίας. Ήταν γνωστός στις Αρχές, φανατικός οπαδός των τζιχαντιστών, και όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, είχε φτιάξει λίστα θανάτου με τους επόμενους στόχους του. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ονόματα VIP, αστυνομικών, δημοσιογράφων, ράπερ, βιαστών και δημοσίων προσώπων.

Στις 14 Ιουλίου στην Νίκαια της Γαλλίας, κατά τον εορτασμό της επετείου από την πτώση της Βαστίλης, ένα φορτηγό νταλίκα ξεκίνησε μια ξέφρενη πορεία επάνω στο πλήθος που είχε κατακλύσει τους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Απολογισμός 84 νεκροί, δεκάδες τραυματίες και ο δολοφόνος ήταν γαλλικής υπηκοότητας, μόνιμος κάτοικος της περιοχής και πρόσφατα είχε ασπαστεί το ριζοσπαστικό Ισλάμ.

Το τελευταίο περιστατικό που μνημονεύει η έκθεση της Europol αφορά στην επίθεση που έκανε νεαρός ασυνόδευτος Αφγανός πρόσφυγας με τσεκούρι και μαχαίρι σε τρένο κοντά στη γερμανική πόλη Βίρτσμπουργκ. Ο δράστης έπεσε νεκρός από αστυνομικά πυρά, αφού πρώτα τραυμάτισε σοβαρά τρία άτομα.

Η τακτική των ISIS και Αλ Κάιντα

Στην πρόσφατη έκθεσή της η ευρωπαϊκή αστυνομία Europol υπογραμμίζει ότι τέτοιου είδους επιθέσεις παραμένουν η πιο δημοφιλής τακτική του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα. Και οι δύο οργανώσεις, επανειλημμένως έχουν καλέσει τους μουσουλμάνους που κατοικούν σε χώρες της Δύσης να προετοιμάσουν και φέρουν σε πέρας μοναχικές επιθέσεις στον τόπο που διαμένουν. Αυτό έγινε μέσω πολυάριθμων δημοσιεύσεων και μηνυμάτων που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο.

Η ηγεσία του ISIS έχει καθορίσει ότι υπάρχουν δύο επιλογές για τους μουσουλμάνους που ζουν στη Δύση: είτε να μεταναστεύσουν στην επικράτεια του Ισλαμικού Κράτους είτε να πραγματοποιήσουν μια τρομοκρατική επίθεση στο τόπο κατοικίας τους.

Από την πλευρά της, η Aλ Κάιντα θεωρεί ότι οι «μοναχικές επιθέσεις» αποτελούν ένα στρατηγικό εργαλείο που έχει στη διάθεσή της, και για αυτό επιδοκιμάζει τις μεμονωμένες επιθέσεις εφόσον ταιριάζουν με τον διακηρυγμένο στόχο της για παγκόσμιο τζιχάντ.

Αν και το ISIS έχει αναλάβει την ευθύνη για τις τελευταίες επιθέσεις, καμία από τις τέσσερις συγκεκριμένες ενέργειες δε φαίνεται να είχαν προγραμματιστεί, να είχαν εξασφαλίσει υλικοτεχνική στήριξη ή να εκτελέστηκαν απευθείας από το ISIS, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες της Εuropol. Η έκφραση πίστης από τους δράστες των επιθέσεων σε Ορλάντο, Μαγκναβίλ και Βίρτσμπουργκ δείχνει ότι ήταν υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους, αλλά δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί η πραγματική ενεργή συμμετοχή τους σε κάποια τζιχαντιστική ομάδα.

Ακόμα περισσότερο αυτό ισχύει για τον μακελάρη οδηγό του φορτηγού στη Νίκαια, καθώς δεν υπάρχει απόδειξη έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, πως ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του μέλος του ISIS. Για την ακρίβεια, οι πληροφορίες λένε ότι ριζοσπαστικοποιήθηκε μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και ότι είχε μελετήσει την τζιχαντιστική προπαγάνδα λίγες ημέρες πριν πραγματοποιήσει την επίθεσή του.

Στην περίπτωση του Βίρτσμπουργκ, τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι μια αυτοσχέδια σημαία του ISIS βρέθηκε στο διαμέρισμα του δράστη. Μπορεί βέβαια το Ισλαμικό Κράτος να έσπευσε αμέσως να υιοθετήσει ως δική του την τρομοκρατική επίθεση του νεαρού Αφγανού με τσεκούρι κατά επιβατών γερμανικού τρένου, ωστόσο η σχέση του δράστη με την οργάνωση δεν είναι ξεκάθαρη.

Τα μηνύματα του Αamaq Agency

Οι διατυπώσεις που χρησιμοποιήθηκαν στα μηνύματα που ανέλαβαν την ευθύνη της επίθεσης είναι αξιοσημείωτη. Το «πρακτορείο ειδήσεων» του ISIS, Αamaq Agency, έχοντας λάβει πληροφορίες από αγνώστων στοιχείων «πηγή», δήλωσε ότι οι επιθέσεις έγιναν από «στρατιώτες του Χαλιφάτου» ή από «μαχητή του ISIS». Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις σαφείς αναλήψεις ευθύνης που είχαν γίνει για τις επιθέσεις του Νοεμβρίου 2015, στο Παρίσι και του Μαρτίου του 2016 στις Βρυξέλλες. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις. το πρακτορείο ειδήσεων του ISIS ανέφερε ότι οι επιτιθέμενοι ήταν μέλη της, τα οποία και είχαν ως αποστολή τους να διαπράξουν την επίθεση.

Όπως εύστοχα παρατηρεί στην έκθεσή της η Europol, η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι το ISIS επιθυμεί να διατηρήσει ένα επίπεδο «αξιοπιστίας», και για αυτό οι κάθε φορά πληροφορίες που μεταδίδει θα πρέπει να αντιστοιχούν με την πραγματικότητα και όχι να αλλοιώνει την πραγματικότητα προς όφελός του.

Δράστες ψυχικά άρρωστοι

Στο πλαίσιο αυτό, τίθεται και μια άλλη σημαντική παράμετρος από την Europol. Παρά το γεγονός ότι ένας αριθμός «μοναχικών λύκων» δρουν υπό την επήρεια των θρησκευτικών και ιδεολογικών πεποιθήσεών τους, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί ο ρόλος πιθανών ψυχικών προβλημάτων υγείας.

Η προφητική αυτή διατύπωση έρχεται να επιβεβαιωθεί με τα, μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το άρθρο, γνωστά δεδομένα στην περίπτωση του γερμανοϊρανού 18χρονου δολοφόνου που έδρασε υπό καθεστώς αμόκ στο εμπορικό κέντρο Olympia στο Μόναχο.

Όμως στην περίπτωση του δράστη της Νίκαιας, πολλά δημοσιεύματα έκαναν λόγο ότι υπέφερε από ψυχολογικά προβλήματα και ψυχιατρική διαταραχή, ενώ λάμβανε και ιατρική αγωγή.

Τον Δεκέμβριο του 2014, έλαβαν χώρα δύο επιθέσεις που εκδηλώθηκαν με παρόμοιο τρόπο στη Γαλλία. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, οι δράστες φέρονται να υπέφεραν από ψυχικές ασθένειες.

Στις 21 Δεκεμβρίου 2014, στην Ντιζόν, η αστυνομία συνέλαβε έναν άντρα μετά από επίθεση που είχε πραγματοποιήσει με το αυτοκίνητό του ενάντια σε 11 άτομα, σε διαφορετικές περιοχές της πόλης. Ο ύποπτος ήταν γνωστός στην αστυνομία για εγκληματικές δραστηριότητες που δεν σχετίζονταν όμως με τρομοκρατία, και τελικά αποδείχτηκε ότι έπασχε από σχιζοφρένεια.

Στις 22 Δεκεμβρίου 2014, στην πόλη Ναντ, ένας άντρας έριξε το βαν που οδηγούσε επάνω σε πλήθος που στεκόταν μπροστά σε χριστουγεννιάτικες βιτρίνες καταστημάτων, και στη συνέχεια αυτοκτόνησε με μαχαίρι. Ένα ακόμα άτομο έχασε τη ζωή του και άλλα εννέα τραυματίστηκαν. Ο δράστης χαρακτηρίστηκε ως «ανισόρροπος».

Όπως αναφέρει στην έκθεσή της η Europol, πρόσφατες ακαδημαϊκές έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 35% των δραστών «μοναχικών επιθέσεων» που συνέβησαν από το 2000 έως το 2015 υπέφερε από κάποιου είδους ψυχική νόσο. Αξίζει επίσης να αναφερθεί και ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της Europol. Ότι ένα αξιοσημείωτο ποσοστό ξένων μαχητών του Ισλαμικού Κράτους έχει διαγνωστεί στο παρελθόν με προβλήματα ψυχικής φύσεως προτού καταταχτούν στον ISIS.

Πάντως, ακόμη και αν η ιδεολογία χρησιμοποιείται συχνά από τρομοκράτες για να επισκιάσουν τα βαθύτερα ατομικά ή και ψυχολογικά κίνητρα των πράξεών τους, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί η κινητήρια δύναμη που έχει ο τζιχαντισμός σε ορισμένα ακροατήρια. Η ιδέα της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στο «μουσουλμανικό έθνος» απέναντι σε μια «φανταστική» ή πραγματική ξένη επέμβαση στις μουσουλμανικές υποθέσεις, αναδείχθηκε ως το κεντρικό θέμα στα βιντεοσκοπημένα μηνύματα των δραστών των επιθέσεων σε Μαγκναβίλ και Βίρτσμπουργκ.

Η λειτουργία της ιδεολογίας είναι να διαγιγνώσκει το πρόβλημα σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και να υπαγορεύει τα μέτρα για την επίλυσή του. Στην τρέχουσα τζιχαντιστική ιδεολογία στην Ευρώπη προσδιορίζεται κάθε «άπιστος», ως υποστηρικτής της παγκόσμιας εκστρατείας κατά του Ισλάμ, νομιμοποιώντας τη στόχευση των στρατιωτικών αλλά και των πολιτικών στόχων, στο όνομα της υπεράσπισης της ιδέας του τζιχάντ. Σε περιπτώσεις όπου ο δράστης πάσχει από μια ψυχική διαταραχή, η ιδεολογία μπορεί να έχει επιβαρυντικές επιπτώσεις, που οδηγούν σε διαφορετικές επιλογές στόχευσης και κλιμάκωσης της επίθεσης.

{gallery}3295{/gallery}