«Πράσινο φως» ενεργοποίησης των συστημάτων βιντεοεπιτήρησης στους συρμούς του Μετρό

Μια πολύ σημαντική απόφαση εξέδωσε πρόσφατα η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων σχετικά το ερώτημα της Αττικό Μετρό Εταιρεία Λειτουργίας ΑΕ. (ΑΜΕΛ), όπως αυτό συμπληρώθηκε τόσο από την ΑΜΕΛ όσο και στη συνέχεια από την «Σταθερές Συγκοινωνίες ΑΕ.». Η Αρχή απάντησε…

Μια πολύ σημαντική απόφαση εξέδωσε πρόσφατα η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων σχετικά το ερώτημα της Αττικό Μετρό Εταιρεία Λειτουργίας ΑΕ. (ΑΜΕΛ), όπως αυτό συμπληρώθηκε τόσο από την ΑΜΕΛ όσο και στη συνέχεια από την «Σταθερές Συγκοινωνίες ΑΕ.». Η Αρχή απάντησε θετικά στο ερώτηµα με το οποίο η ΣΤΑΣΥ ζητούσε να επιτραπεί η επέκταση του υπάρχοντος συστήµατος βιντεοεπιτήρησης και εντός των συρµών του Μετρό της Αθήνας, και συγκεκριµένα στο εσωτερικό των συρµών των γραµµών 2 και 3, καθώς και στο εξωτερικό των συρµών.

Όπως εξήγησε στο Security Report εκπρόσωπος του γραφείου Τύπου της ΣΤΑΣΥ, οι κάμερες είναι ενσωματωμένες στους υπάρχοντες συρμούς τρίτης γενιάς που ήδη κινούνται στις γραμμές 2 και 3 του Μετρό, αλλά μέχρι πρότινος λειτουργούσαν μόνο εξωτερικά των συρμών, σύμφωνα με την παλιότερη απόφαση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Ωστόσο η τελευταία θετική γνωμοδότηση υπέρ της χρήσης των καμερών ασφαλείας και στο εσωτερικό των συρμών, εκτιμάται ότι θα αυξήσει τις υπηρεσίες ασφάλειας προς το επιβατικό κοινό, ειδικά σε μια χρονική συγκυρία κρίσιμη για την ασφάλεια στην Ευρώπη, μετά τα γεγονότα του Παρισιού. Πάντως ο εκπρόσωπος της ΣΤΑΣΥ σημείωσε ότι η εταιρεία θα λειτουργήσει το σύστημα με πλήρη σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα των επιβατών.

Η πρώτη απόρριψη

Η Αρχή αρχικά, με την υπ’ αριθµ. 137/2013 Απόφασή της, είχε απoρρίψει προσωρινά την αίτηση της ΣΤΑΣΥ κατά το µέρος που αφορά στην εγκατάσταση και λειτουργία συστήµατος βιντεοεπιτήρησης στο εσωτερικό των συρµών του µετρό της Αθήνας, ενώ έκρινε ως σύννοµη την εγκατάσταση και λειτουργία καµερών στο εξωτερικό των συρµών του µετρό της Αθήνας, στις γραµµές 2 και 3. Πιο συγκεκριμένα, είχε καταλήξει στο συµπέρασµα ότι, παρόλο που ο αποτρεπτικός ρόλος των καμερών είναι αδιαµφισβήτητος, η αποτελεσµατικότητα των καµερών στο εσωτερικό των συρµών στην καταστολή και αντιµετώπιση σε πραγµατικό χρόνο τυχόν περιστατικών ασφαλείας δεν έχει επαρκώς τεκµηριωθεί, ενώ η ΣΤΑΣΥ δεν αποδείκνυε ότι είχε εξετάσει αν είναι εφικτή η πραγµατοποίηση του επιδιωκόµενου σκοπού επεξεργασίας µε τη χρήση µέσων λιγότερο επαχθών. Πιο συγκεκριµένα, τα ηπιότερα µέσα που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν συνίστανται, µεταξύ άλλων, στην επιτήρηση των εσωτερικών χώρων των συρµών από προσωπικό ασφαλείας ή στην περαιτέρω αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ήδη εγκατεστηµένων καµερών ασφαλείας στους σταθµούς και στις αποβάθρες του µετρό.

Ακολούθως, η ΣΤΑΣΥ επανήλθε υποβάλλοντας στην Αρχή γνωστοποίηση σχετικά µε την εγκατάσταση και λειτουργία καµερών στο εσωτερικό συρµών του Μετρό Αθηνών κάνοντας χρήση των εντύπων γνωστοποίησης συστήµατος βιντεοεπιτήρησης. Η Αρχή απάντησε σηµειώνοντας ότι µε την γνωστοποίηση η ΣΤΑΣΥ ουσιαστικά έθεσε χωρίς νέα στοιχεία το ίδιο ζήτηµα που είχε θέσει και στο παρελθόν µε το προηγούµενο ερώτηµα, δηλ. το ζήτηµα της νοµιµότητας της εγκατάστασης και λειτουργίας των εν λόγω καµερών, το οποίο εξετάστηκε ήδη από την Αρχή στο παρελθόν και έχει εκδοθεί σχετική απόφαση. Η Αρχή, µε το ίδιο έγγραφο, κάλεσε την εταιρεία να υποβάλει τα απαιτούµενα συµπληρωµατικά στοιχεία, προκειµένου να υπάρξει τελική απόφαση για το θέµα αυτό, σηµειώνοντας ότι ως τότε δεν µπορεί να ξεκινήσει η λειτουργία των καµερών.

Η μελέτη του ΚΕΜΕΑ

Αυτό που άλλαξε το κλίμα και έγειρε την πλάστιγγα υπέρ της θετικής γνωμόδοτησης της Αρχής, ήταν η προσκόμιση ενός «νεώτερου κρίσιµου στοιχείου», όπως σημείωσε χαρακτηριστικά η Αρχή στην τελική απόφασή της. Επρόκειτο για την µελέτη του Κέντρου Μελετών Ασφαλείας (ΚΕΜΕΑ), ΝΠΙ∆ που εποπτεύεται από τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη. Η µελέτη που ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο του 2014, εκπονήθηκε ύστερα από αίτηµα της ΣΤΑΣΥ, σχετικά µε το πλαίσιο προστασίας του επιβατικού κοινού και του δικτύου µεταφοράς σταθερής τροχιάς του Μετρό Αθηνών σε συνδυασµό µε την εγκατάσταση συστήµατος βιντεοεπιτήρησης στο εσωτερικό των συρµών.

Συνοπτικά στη µελέτη του το ΚΕΜΕΑ τονίζει τα εξής:

– η ασφάλεια του συστήµατος µεταφορών πρέπει να έχει δύο κύριους στόχους: την πρόληψη πιθανών ανθρώπινων θυµάτων και τη µείωση των ζηµιών που θα προκληθούν από την βλάβη των εγκαταστάσεων και τη διακοπή των ζωτικών υπηρεσιών.

– τυχόν φυσικά µέτρα ασφάλειας (προσωπικό και διαδικασίες ασφάλειας) δεν µπορούν να αναπτυχθούν σε όλο το µήκος και εύρος του δικτύου

– τα τεχνολογικά µέτρα ασφάλειας και ιδίως τα συστήµατα εικονοληψίας δεν µπορούν να αποτρέψουν στον απόλυτο βαθµό τροµοκρατικές επιθέσεις και άλλες σκόπιµες πράξεις, αλλά µπορούν να αποθαρρύνουν σε σηµαντικό βαθµό ενέργειες ενάντια σε προστατευόµενους χώρους και να εξασφαλίσουν καθαρή, συνεχή και αξιόπιστη εικόνα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή µείζονος περιστατικού µαζικών απωλειών σε δυσπρόσιτα ή έστω προσωρινώς απρόσιτα µέρη του δικτύου. Εξάλλου, τα συστήµατα εικονοληψίας παρέχουν προστασία στον οδηγό του συρµού, καθώς και στο περιπολούν προσωπικό ασφαλείας που κινείται στους συρµούς. Παρέχουν δυνατότητα παρακολούθησης και περαιτέρω εξακρίβωσης απειλών που βρίσκονται στο συρµό. Λειτουργούν αποτρεπτικά στις σκόπιµες εγκληµατικές ή παραβατικές ενέργειες. Συµβάλλουν τέλος στην αύξηση του αισθήµατος ασφάλειας των επιβατών, αφού λειτουργούν ως µηχανισµός αυτοελέγχου σε σηµαντικό αριθµό επίδοξων για εγκληµατική ή αντικοινωνική δραστηριότητα.

– Συναφώς δε η εγκατάσταση συστηµάτων επιτήρησης και εικονοληψίας σε συρµούς οχηµάτων του Μετρό, πέραν της προφανούς ωφελείας τους σε περιπτώσεις καταστροφών και µαζικών απωλειών, θα πρέπει να πληροί τις προδιαγραφές ασφάλειας διάδοσης της πληροφορίας και των δεδοµένων σε ειδικούς χώρους αποθήκευσης, τηρώντας µε απόλυτο και σαφή τρόπο και διαδικασίες τη διαβάθµιση των προσωπικών δεδοµένων των χρηστών του δικτύου, εφαρµόζοντας συγκεκριµένες πολιτικές ασφάλειας και ακολουθώντας τις πάγιες αρχές και διαδικασίες διαχείρισης των δεδοµένων.

Να σημειωθεί ότι η ΣΤΑΣΥ διευκρίνισε ότι το εν λόγω αίτηµα αφορά πλέον στους 17 συρµούς τρίτης γενιάς που παρελήφθησαν το πρώτο εξάµηνο του 2012 από την εταιρεία, και οι οποίοι φέρουν ως προεγκατεστηµένο (standard) εξοπλισµό σύστηµα βιντεοεπιτήρησης µε κάµερες, διαφοροποιώντας ως προς αυτό το στοιχείο το προηγούµενο αίτηµά της για γενικευµένη εγκατάσταση καµερών σε όλους τους συρµούς των γραµµών 2 και 3. Ωστόσο, ξεκαθάρισε ότι δεν αποκλείει την υποβολή παρόµοιου αιτήµατος µελλοντικά για το σύνολο του στόλου.

Κόστος και φύλακες

Να σημειωθεί ότι η ΣΤΑΣΥ εξέτασε και το ενδεχόμενο διατήρησης φύλακα ασφαλείας σε κάθε όχηµα των γραµµών 2 και 3. Κατά την τελική εκτίμησή της, ωστόσο, καθώς κάθε συρµός έχει έξι οχήµατα, και επομένως θα απαιτούνται έξι φύλακες ανά συρµό, μια τέτοια επιλογή θα επέφερε µέσο κόστος περίπου 470.000 ευρώ το µήνα, δεδοµένου ότι οι θεωρητικές ώρες λειτουργίας (τραινοώρες) είναι 3.615 για µία εβδομάδα, και η κάθε ώρα εργασίας του φύλακα κοστίζει 5.4 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η εταιρεία σηµειώνει ότι οι επανδρωµένες φυλάξεις µπορούν να καλύψουν µόνο αποσπασµατικά κάποια βαγόνια, και όχι όλα τα οχήµατα που κινούνται στο δίκτυο, ενώ ο φύλακας µπορεί να αποτελέσει κι ίδιος θύµα µιας κακόβουλης πράξης µέσα στο συρµό.

Αναφερόμενη στο σύστηµα, που περιέχεται στον στάνταρντ εξοπλισµό των 17 συρµών, η εταιρεία έκανε λόγο για µια οργανωτική τεχνολογική επέκταση της ήδη υπάρχουσας τεχνολογικής επιτήρησης των εγκαταστάσεων του µετρό, και συνεπώς, λαµβάνοντας υπόψη την έγκριση από την Αρχή των καµερών στο εξωτερικό των συρµών, θα πρέπει να εγκριθεί και στο εσωτερικό. Τέλος, κατά τη ΣΤΑΣΥ, η λειτουργία καµερών στο εσωτερικό των συρµών είναι το καταλληλότερο µέτρο για τον επιδιωκόµενο σκοπό, συνεπάγεται τα λιγότερα δυνατά µειονεκτήµατα για τον πολίτη/επιβάτη, λόγω µεταξύ άλλων της µικρής διάρκειας της έκθεσής του στις κάµερες, και τα µειονεκτήµατα δεν υπερσκελίζουν τα πλεονεκτήµατα.

Λαµβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία του φακέλου, η Αρχή έκρινε τελικά κατά πλειοψηφία ότι, παρόλο που ένα σύστηµα βιντεοεπιτήρησης, στο οποίο δεν πραγµατοποιείται συνεχής παρακολούθηση των εικόνων των καµερών σε πραγµατικό χρόνο, δεν είναι πλήρως αποτελεσµατικό στην σε πραγµατικό χρόνο καταστολή και αντιµετώπιση τυχόν περιστατικών ασφαλείας, η εγκατάσταση και λειτουργία συστήµατος βιντεοεπιτήρησης στο εσωτερικό των συρµών, µε τα χαρακτηριστικά και τις προδιαγραφές που έχει προτείνει η ΣΤΑΣΥ και περιγράφονται ανωτέρω, συνιστά αναλογικό µέτρο για τον επιδιωκόµενο σκοπό επεξεργασίας, εν όψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του µεταφορικού µέσου του µετρό (υπόγειες εγκαταστάσεις, πληθώρα εγκαταστάσεων και αποµακρυσµένων σηµείων, συνωστισµός) και της δυσχέρειας αποτελεσµατικής εφαρµογής άλλων ηπιότερων µέσων.

Συρμοί τρίτης γενιάς

«Έξυπνη» λειτουργία, διαρκής «επιτήρηση»

Οι 17 επίμαχοι συρμοί του Μετρό αποκτήθηκαν μετά από διεθνή διαγωνισμό προϋπολογισμού 155 εκ. ευρώ, που ολοκληρώθηκε το 2009. Στόχος ήταν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του δικτύου μετά τις πρόσφατες παραδόσεις εντός του 2013, των νέων επεκτάσεων προς Ελληνικό, Ανθούπολη και Αγία Μαρίνα, καθώς και της μελλοντικής επέκτασης προς Πειραιά. Ανάδοχος του έργου ήταν η κοινοπραξία ΗANWHA – ROTEM, η οποία ολοκλήρωσε την σταδιακή παράδοση των νέων συρμών τρίτης γενιάς στην Αττικό Μετρό ΑΕ.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ενεργειακή απόδοση των νέων συρμών, με βασικό κριτήριο την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας. Οι συρμοί διαθέτουν εσωτερικά νέο σύγχρονο σύστημα πληροφόρησης επιβατών με διπλές οθόνες LCD σε κάθε βαγόνι, ηλεκτρονικούς χάρτες αντί των τυπωμένων χαρτών πάνω από τις θύρες που δείχνουν την κατεύθυνση του συρμού και τους επόμενους σταθμούς.

Διαθέτουν κάμερες εξωτερικά και εσωτερικά του συρμού για επιτήρηση των θυρών και του εσωτερικού χώρου, και ένδειξη μη λειτουργούσης θύρας για την έγκαιρη προσέγγιση των επιβατών σε άλλες θύρες.

Στα θέματα ασφάλειας των επιβατών έχουν προστεθεί νέο σύστημα ανίχνευσης καπνού εσωτερικά και εξωτερικά του συρμού, παράθυρα έκτακτης διαφυγής των επιβατών σε περίπτωση ανάγκης, και υψηλότερη ασφάλεια προστασίας των επιβατών κατά το κλείσιμο των θυρών.

{gallery}2330{/gallery}