Η τεχνολογία επιστρατεύεται κατά της πειρατείας

Featured | Η καταπολέμηση της πειρατείας που ταλανίζει τη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Σομαλίας έχει προκαλέσει μια σειρά από ενδιαφέρουσες καινοτόμες προτάσεις και λύσεις για το πώς η διεθνής κοινότητα προσεγγίζει ένα διεθνές πρόβλημα. Αυτό περιλαμβάνει νέα μέσα διεθνούς συνεργασίας, όπως η Ομάδα Επαφής για την πειρατεία στα ανοικτά της Σομαλίας (Contact Group on Piracy off the Coast of Somalia), με την οποία η καταπολέμηση της πειρατείας έχει προγραμματιστεί και σχεδιαστεί. Επίσης, στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η Shared Awareness and Mechanism De-confliction (SHADE), με την οποία ναυτικές δυνάμεις οργανώνουν την προστασία στον Κόλπο του Άντεν και συντονίζουν το πρόγραμμα περιπολίας, την επιτήρηση και το «κυνήγι» εάν χρειαστεί, των πειρατών, στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Ινδικού Ωκεανού.

Τεχνολογικές λύσεις

Η καταπολέμηση της πειρατείας έχει ωστόσο οδηγήσει και στην ανάπτυξη μιας σειράς καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων. Αυτές οι καινοτομίες περιλαμβάνουν :

· Νέες μορφές ανταλλαγής πληροφοριών και συντονισμού μέσω των βάσεων δεδομένων και των υποδομών επικοινωνίας, όπως το σύστημα MERCURY.

· Νέες μορφές θαλάσσιας επιτήρησης που βασίζονται σε μικρά drones (με επανδρωμένα ιπτάμενα οχήματα).

· Νέες μορφές σύνθεσης των πληροφοριών στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης του θαλάσσιου τομέα.

· Ανάπτυξη των τεχνολογιών για την αυτοάμυνα των εμπορικών πλοίων

· Τεχνολογίες για την υποστήριξη βιώσιμων μέσων συντήρησης στην ξηρά και παροχή εναλλακτικών οικονομικών λύσεων απέναντι στην πειρατεία.

Εταιρείες που σχεδιάζουν και αναπτύσσουν τεχνολογικές λύσεις, καθώς και άλλες που τις προμηθεύουν στην διεθνή αγορά, χρήστες αυτών των συστημάτων και αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες συναντήθηκαν σε ένα μονοήμερο εργαστήριο που οργανώθηκε από το Κέντρο για την επίλυση των διεθνών συγκρούσεων CRIC και CBS Maritime στο Business School της Κοπεγχάγης. Ο στόχος του σεμιναρίου ήταν να συζητηθούν τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την χρήση της τεχνολογίας στην καταπολέμηση της πειρατείας και τι είδους τεχνολογικές λύσεις μπορούν να υλοποιηθούν για τον μακροπρόθεσμο περιορισμό και την πρόληψη της πειρατείας.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό υπό το φως δύο κρίσιμων ερωτημάτων: Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στη διατήρηση της επιτυχίας της καταπολέμησης της πειρατείας για την μετά το 2016 περίοδο, όταν η διεθνής ναυτική συνεργασία στον Ινδικό Ωκεανό θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί σημαντικά και να περιορισθεί; Και πώς μπορούν οι λύσεις που έχουν αναπτυχθεί στο Δυτικό Ινδικό Ωκεανό να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές που πλήττονται από την πειρατεία, όπως η περιοχή της Δυτικής Αφρικής;

Ο σημαντικός ρόλος της τεχνολογίας

Στο σεμινάριο επισημάνθηκε από όλους ο καίριος ρόλος της τεχνολογίας στην επιτυχία των προσπαθειών που καταβάλλονται για την καταπολέμηση της πειρατείας στα ανοικτά του Κέρατος της Αφρικής. Συζητήθηκαν παραδείγματα, όπως η προγνωστική μοντελοποίηση ή οι διαδραστικοί χάρτες κινδύνου από πολλές πηγές σε πραγματικό χρόνο. Κατέστη σαφές ότι η ταχεία παροχή πληροφοριών που αφορούν περιστατικά εν εξελίξει και ο προσδιορισμός των επιπέδων κινδύνου, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Επιπλέον, οι νέες τεχνολογίες, όπως τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (drones), βελτιώνουν τις ικανότητες του πολεμικού ναυτικού ώστε να παράσχει πραγματική εποπτεία των θαλάσσιων δρόμων και να βελτιώσει τους χρόνους αντίδρασης απέναντι σε κάθε παράνομη επιθετική ενέργεια σε βάρος διερχόμενων εμπορικών πλοίων.

Επιπλέον, δόθηκε έμφαση στο πόσο σημαντικές είναι οι διάφορες λύσεις «χαμηλής τεχνολογίας» στα πλοία. Απολύτως απαραίτητα μέτρα αυτοπροστασίας στον τομέα της ναυτιλίας έχουν καταστεί για παράδειγμα, οι διάφορες βελτιστοποιημένες μηχανολογικές λύσεις, η εγκατάσταση ειδικών συρματοπλεγμάτων ή ο πλους με μεγαλύτερη ταχύτητα. Επιπρόσθετα, η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της οικονομικής πειρατείας απαιτεί τη συνδρομή της τεχνολογίας. Η ανάπτυξη του τομέα της αλιείας της Σομαλίας με τη βελτίωση του εξοπλισμού αλιείας, η εκπαίδευση σε τεχνικές αλιείας και η παροχή εγκαταστάσεων αποθήκευσης εκτιμήθηκε ότι μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της τοπικής βιώσιμης αλιείας. Η τρέχουσα μείωση της πειρατείας στην περιοχή αυτή είναι αποτέλεσμα εν μέρει του συνδυασμού τέτοιου είδους τεχνολογικών λύσεων.

Δεν αρκεί μόνο η τεχνολογία

Οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο επίσης ξεκαθάρισαν ότι οι τεχνολογικές λύσεις για την πειρατεία δεν μπορούν από μόνες τους να είναι πανάκεια. Για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, οι τεχνολογίες πρέπει να αρμόζουν στο πλαίσιο στο οποίο προορίζονται να δράσουν. Η προστασία των εμπορικών πλοίων είναι μια πολλαπλή πρόκληση και οι τεχνολογικές λύσεις είναι ένα στοιχείο μεταξύ πολλών άλλων.

Για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι τεχνολογίες πρέπει να είναι όχι μόνο οικονομικά βιώσιμες, αλλά θα πρέπει επίσης να είναι εφαρμόσιμες στα εμπορικά πλοία και να εντάσσονται στο γενικό καθεστώς ασφάλειας στη θάλασσα. Με άλλα λόγια, τις τεχνολογίες πρέπει να τις αγκαλιάσουν πλήρως και να τις εγκρίνουν οι άνθρωποι που αναμένεται να τις χρησιμοποιήσουν. Δόθηκε επίσης έμφαση στη δυνατότητα δημιουργίας κινήτρων μέσω των ασφαλίστρων, τις καλύτερες και σαφέστερες οδηγίες, τον καλύτερο συντονισμό και την περαιτέρω ανάπτυξη των υφιστάμενων προγραμμάτων πρακτικής (όπως BMP4).

Αντικρουόμενες προτεραιότητες

Οι συζητήσεις στο σεμινάριο υπογράμμισαν περαιτέρω ότι οι τεχνολογικές λύσεις, ακόμη και όταν λειτουργούν όπως πρέπει, πάντα «δουλεύουν» για συγκεκριμένους σκοπούς κάποιου. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να προϋποθέτουν ότι όλοι όσοι ασχολούνται με την πειρατεία έχουν την ίδια κατανόηση του πόσο σημαντικό είναι κάθε συγκεκριμένο τεχνολογικό μέσο. Οι αντικρουόμενες προτεραιότητες είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

Όπως έγινε ξεκάθαρο στις συζητήσεις, υπάρχει σημαντική διαφωνία στα βασικά ζητήματα: Πόσο σημαντική και επιθυμητή είναι η παρουσία ένοπλων φρουρών στα πλοία, και πόσα κεφάλαια θα πρέπει να επενδύονται σε τέτοιες πρακτικές; Πόσο αποτελεσματικές και αποδοτικές είναι οι διαφορετικές τεχνολογικές στρατηγικές, όπως η επιτήρηση μέσω αεροσκαφών χωρίς χειριστή ή δορυφόρων, η ανάπτυξη των δυνατοτήτων θαλάσσιας αστυνόμευσης στην περιοχή, η παράταση της ναυτικής παρουσίας στην περιοχή, η βελτίωση του συντονισμού των προσπαθειών καταπολέμησης της πειρατείας ή ακόμη και οι επενδύσεις στον τοπικό κλάδο της αλιείας;

Η τρέχουσα σύνθεση των τεχνολογιών είναι ένας συμβιβασμός μεταξύ αυτών των αντικρουόμενων προτεραιοτήτων. Αρκετοί από τους συμμετέχοντες εξέφρασαν την ανησυχία ότι η αποσταθεροποίηση ή η απομάκρυνση ορισμένων από τον πλούτο αυτών των τεχνολογικών μέσων και πρακτικών, για παράδειγμα, η μείωση της ναυτικής παρουσίας στην περιοχή, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αναβίωση της πειρατείας.

Horizon 2020 και ΕΕ

Τέλος, το σεμινάριο εξέτασε τις επιπτώσεις των πολιτικών επιστημών, της τεχνολογίας και της καινοτομίας με φορείς όπως το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Horizon 2020. Τον Μάρτιο του 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα ντοκουμέντο με τίτλο «Στοιχεία μιας στρατηγικής Ναυτικής Ασφάλειας». Το έγγραφο σκιαγραφεί τις σοβαρές απειλές που αντιμετωπίζει η ΕΕ από τη θάλασσα (που κυμαίνονται από διακρατικές διαφορές μέχρι την τρομοκρατία ή την παράνομη μετανάστευση) και έφερε στο προσκήνιο τη σημασία που έχει η περαιτέρω μελέτη γύρω από τις διεθνείς, διακυβερνητικές και διυπηρεσιακές μορφές διακυβέρνησης, ρύθμισης και εφαρμογής.

Το ανακοινωθέν δίνει έμφαση στις περαιτέρω επενδύσεις σε ερευνητικές δραστηριότητες και στην αυξημένη ροή της χρηματοδότησης στον τομέα της ασφάλειας στη θάλασσα. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν, «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει τις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης που σχετίζονται με την ασφάλεια στη θάλασσα. Μια στρατηγική για τη θαλάσσια ασφάλεια χρειάζεται παγκόσμιους εταίρους στην έρευνα και την ανάπτυξη». Μέχρι τώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επενδύσει κυρίως στην υψηλή τεχνολογία, αλλά πλέον στοχεύει και στην αύξηση της ευαισθητοποίησης του ναυτιλιακού τομέα μέσω των δορυφόρων ή της υποδομής πληροφοριών.

*Το άρθρο βασίστηκε σε σχετικό κείμενο απολογισμού του σεμιναρίου των Christian Bueger & Anna Leander. Ο Christian Bueger είναι λέκτορας στο πανεπιστήμιο του Κάρντιφ, ενώ η Anna Leander είναι καθηγήτρια στο Business School της Κοπεγχάγης.