Ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ψηφιακή οικονομία και τα κρυπτονομίσματα

Τα κρυπτονομίσματα αποτελούν πλέον σημαντικό χαρακτηριστικό της ψηφιακής οικονομίας. Ορίζονται ως αποκεντρωμένα ψηφιακά νομίσματα που χρησιμοποιούν κρυπτογράφηση για ασφάλεια, ενώ μπορούν να λειτουργούν ανεξάρτητα από μεσάζοντες όπως οι τράπεζες και οι μεσάζοντες πληρωμών. Η αποκεντρωμένη φύση τους καθιστά πολύ πιο εύκολες τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται απευθείας μεταξύ ατόμων. Ωστόσο, δεν υπάρχει φυσικό πορτοφόλι ή λογαριασμός, καθώς οι χρήστες έχουν πρόσβαση στα κρυπτονομίσματα μέσω των δικών τους πορτοφολιών ή ανταλλακτηρίων.

Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι τα κρυπτονομίσματα παραμένουν πάντα στο blockchain,το οποίο ορίζεται ως μια αποκεντρωμένη βάση δεδομένων που μοιράζονται μεταξύ κόμβων δικτύου υπολογιστών, δηλαδή μια βάση δεδομένων που αποθηκεύει πληροφορίες σε ψηφιακή μορφή με σκοπό την τήρηση ασφαλών και αποκεντρωμένων αρχείων συναλλαγών σε ένα σύστημα κρυπτονομισμάτων. Οργανώνει τα δεδομένα σε ομάδες (μπλοκ) με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, δημιουργώντας μια αλυσίδα που καταγράφει όλες τις συναλλαγές και της οποίας η αποκεντρωμένη φύση καθιστά αδύνατη την απόπειρα πλαστογράφησης.

Το πρώτο και πιο διάσημο κρυπτονόμισμα είναι το Bitcoin, το οποίο δημιουργήθηκε το 2009. Τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιούν εξελιγμένους μαθηματικούς αλγορίθμους για την ασφάλεια των συναλλαγών και την προστασία των δεδομένων από μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση και παραποίηση. Οι αλγόριθμοι αυτοί εξυπηρετούν δύο κύριους σκοπούς: την προστασία της εμπιστευτικότητας της ταυτότητας του χρήστη και την επαλήθευση της αυθεντικότητας των συναλλαγών.

Όταν ξεκινά μια τυπική ροή συναλλαγών κρυπτονομισμάτων, ο αποστολέας δημιουργεί μια ψηφιακή υπογραφή και ξεκινά τη μεταφορά χρημάτων. Η συναλλαγή αποστέλλεται στο δίκτυο, όπου ένας κόμβος την επαληθεύει και επιβεβαιώνει ότι ο αποστολέας διαθέτει επαρκή κεφάλαια. Ο κανονισμός της ΕΕ και ο κανονισμός MiCa (Crypto Asset Market) είναι πολυεπίπεδοι νόμοι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την ψηφιακή οικονομία, το οικονομικό έγκλημα, το διασυνοριακό εμπόριο και τη σταθερότητα της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ. Ο νέος κανονισμός, ο οποίος θα ισχύει από τον Ιούλιο του 2024, παρέχει ασφάλεια δικαίου και προωθεί την καινοτομία, την προστασία των καταναλωτών, την ακεραιότητα της αγοράς και την οικονομική σταθερότητα. Οι κανόνες αποσκοπούν στην παροχή ασφάλειας δικαίου για τα κρυπτονομίσματα που δεν καλύπτονται από την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και στη θέσπιση ενιαίων κανόνων για τους παρόχους υπηρεσιών και τους εκδότες κρυπτονομισμάτων σε επίπεδο ΕΕ.

Τα κρυπτοστοιχεία ορίζονται ως ψηφιακές αναπαραστάσεις αξίας ή δικαιωμάτων που μπορούν να μεταφερθούν και να αποθηκευτούν ηλεκτρονικά με τη χρήση τεχνολογίας κατανεμημένης προεξοχής κλπ. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα «Ψηφιακά Κέρματα Αγοράς Υπηρεσιών» (asset-referenced tokens “ARTs”) και τα «Ψηφιακά Κέρματα με Εγγύηση Περιουσιακών Στοιχείων» (e-money tokens “EMTs”).

Με τη σταθεροποίηση της αξίας τους, τα εν λόγω ψηφιακά νομίσματα προορίζονται γενικά να χρησιμοποιούνται από τους κατόχους τους ως μέσο πληρωμής για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών και ως μέσο αποθήκευσης αξίας. Η λειτουργία των εν λόγω κρυπτογραφικών περιουσιακών στοιχείων είναι η ίδια με εκείνη του ηλεκτρονικού χρήματος.

Τέλος στην κατηγορία των λοιπών κρυπτογραφικών περιουσιακών στοιχείων περιλαμβάνονται τα κρυπτονομίσματα (όπως το Bitcoin και το Ethereum), καθώς και τα επενδυτικά και υπηρεσιακά κουπόνια τύπου που δεν χαρακτηρίζονται ως κινητές αξίες σύμφωνα με την ισχύουσα χρηματοπιστωτική νομοθεσία της ΕΕ3.

Για την αντιμετώπιση του κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες με χρήση κρυπτογράφησης, το νέο πλαίσιο της ΕΕ προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) θα πρέπει να δημιουργήσει δημόσιο μητρώο των μη συμμορφούμενων παρόχων υπηρεσιών κρυπτογράφησης που λειτουργούν χωρίς άδεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, όταν αυτά τα κουπόνια εκδίδονται σε μεγάλες σειρές ή χωρίζονται σε κλάσματα, θα θεωρούνται συμβατά και ενδέχεται να εμπίπτουν στους νέους κανόνες.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ψηφίσει τον πρώτο κανονισμό της ΕΕ για την ιχνηλασιμότητα των κρυπτονομισμάτων, προκειμένου να αποτραπεί η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και να προστατευθούν οι καταναλωτές.

Το νομικό κείμενο αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι μεταφορές κρυπτονομισμάτων είναι πάντα ανιχνεύσιμες όπως και οι άλλες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές και ότι οι ύποπτες συναλλαγές μπορούν να μπλοκαριστούν. Οι κανόνες που ισχύουν ήδη για τις παραδοσιακές τραπεζικές συναλλαγές θα καλύπτουν στο μέλλον και τις μεταφορές κρυπτονομισμάτων.

Ο νόμος θα καλύπτει επίσης συναλλαγές άνω των 1.000 ευρώ από αυτοδιαχειριζόμενα πορτοφόλια όταν αλληλεπιδρούν με ένα πορτοφόλι που διαχειρίζεται ένας πάροχος υπηρεσιών κρυπτογράφησης. Ο κανόνας δεν ισχύει για μεταφορές μεταξύ ιδιωτών χωρίς πάροχο ή μεταφορές που πραγματοποιούνται από πάροχο για λογαριασμό τους.

Με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θεσπίστηκαν κανόνες για την εποπτεία των κρυπτονομισμάτων, την προστασία των καταναλωτών και την προστασία του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων των κρυπτονομισμάτων (MiCA). Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει μέτρα κατά της χειραγώγησης της αγοράς και των οικονομικών αδικημάτων.

Ο κανονισμός θα καλύπτει τα κρυπτονομίσματα που δεν ρυθμίζονται βάσει του ισχύοντος νόμου περί χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Οι κύριες διατάξεις για τους εκδότες και τους εμπόρους κρυπτονομισμάτων καλύπτουν τη διαφάνεια, τη δημοσιοποίηση, την αδειοδότηση και την εποπτεία των συναλλαγών. Οι καταναλωτές θα είναι καλύτερα ενημερωμένοι σχετικά με τους κινδύνους, το κόστος και τα τέλη που συνδέονται με τις δραστηριότητές τους. Επιπλέον, το νέο νομικό πλαίσιο θα στηρίξει την ακεραιότητα της αγοράς και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα με τη ρύθμιση της δημόσιας προσφοράς κρυπτονομισμάτων.

Τέλος, τα συμφωνηθέντα άρθρα περιλαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη της χειραγώγησης της αγοράς, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και άλλων εγκληματικών δραστηριοτήτων. Για την αντιμετώπιση του κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) θα πρέπει να δημιουργήσει δημόσιο μητρώο των μη συμμορφούμενων παρόχων υπηρεσιών κρυπτογράφησης που λειτουργούν στην ΕΕ χωρίς άδεια.

Με την υιοθέτηση αυτής της νομοθεσίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εκπληρώσει τις προσδοκίες των πολιτών όσον αφορά τη θέσπιση εγγυήσεων και προτύπων για τη χρήση της τεχνολογίας blockchain, όπως ορίζεται στο σχέδιο 35(8) της τελικής έκθεσης της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης.